Bà Yulia Tymoshenko tranh cử tổng thống: Thất bại trong tầm tay?

Bà Tymoshenko sinh năm 1960 tại Thành phố công nghiệp Dnipropetrovsk ở phía Đông Ukraine - nơi có phần lớn những người nói tiếng Nga. Trong thập niên 1990, bà Tymoshenko điều hành Công ty United Energy Systems of Ukraine (Liên hiệp Hệ thống Năng lượng Ukraine) và được mệnh danh là “nữ hoàng khí đốt” từ đó. Thành công trong kinh doanh, bà lấn sân sang lĩnh vực chính trị và đạt được những thành công nhất định. Trong khoảng thời gian 1999 - 2001, bà Tymoshenko là Phó Thủ tướng Ukraine chịu trách nhiệm về lĩnh vực năng lượng. Trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2004, mặc dù là ứng viên sáng giá nhưng rốt cuộc lại thất bại, người chiến thắng không ai khác là vị tổng thống vừa mới bị phế truất hồi tháng 2.

Không cam chịu sự thật, “Nữ hoàng khí đốt” Tymoshenko và ông Viktor Yushchenko (cũng tham gia tranh cử trong cuộc bầu cử này) cho rằng có khuất tất trong việc bầu cử và kết quả không đúng với những gì mà cử tri mong muốn. Vì thế, bà Tymoshenko và đồng minh Viktor Yushchenko tổ chức những  cuộc biểu tình đường phố rầm rộ gọi là “Cách mạng Cam” vào cuối tháng 11/2004 - 1/2005 để phản đối kết quả bầu cử. Dưới sức ép vô cùng lớn của những người biểu tình, Tòa án Tối cao Ukraine buộc phải tuyên bố có gian lận bầu cử, ông Viktor Yushchenko lên nhậm chức Tổng thống và bà Tymoshenko trở thành Thủ tướng Ukraine. Nhưng sau đó, quan hệ giữa bà và đồng minh Yushchenko rạn nứt. Đến năm 2010, bà Tymoshenko chạy đua chức Tổng thống Ukraine, nhưng lại thất bại trước ông Viktor Yanukovych khi chỉ được 45,73% số phiếu bầu.

Sự thất bại này cũng đánh dấu “Cách mạng Cam” được Mỹ và phương Tây hậu thuẫn thất bại. Mặc dù không thừa nhận kết quả cuộc bầu cử và tuyên bố có sự gian lận, nhưng là một người phụ nữ thông minh, bà nhận thấy dù có cố gắng thế nào cũng không thể thay đổi được tình hình. Bà rút lui và tuyên bố “Có điều rõ ràng là tòa án không quyết tâm chứng minh sự thật”. Sự lận đận trên đường đời vẫn chưa hết đối với bà. Vào năm 2011, Tymoshenko phải hầu tòa với cáo buộc liên quan đến việc lạm dụng quyền lực để trục lợi và bị tuyên án 7 năm tù về tội danh này. Ngày 22/2 đánh dấu sự trở lại của người phụ nữ từng được tạp chí Forbes xếp thứ ba trong “Danh sách 100 phụ nữ quyền lực nhất thế giới". Đó là việc bà được trả tự do trước thời hạn sau khi Quốc hội Ukraine bỏ phiếu bãi nhiệm Tổng thống Yanukovych. Ngay sau đó, Tymoshenko đã có những phát biểu hết sức phấn khích trước đám đông người biểu tình tại Quảng trường Độc Lập, thủ đô Kiev: “Các bạn đã thay đổi đất nước chứ không phải các chính trị gia, không phải các nhà ngoại giao, không phải thế giới - chỉ có các bạn”, bà còn gọi đám đông này là những anh hùng...

Yulia Tymoshenko phát biểu trước người biểu tình trong ngày được ra tù.

Ngày 27/3 vừa qua, cựu thủ tướng Yulia Tymoshenko tuyên bố sẽ tranh cử tổng thống diễn ra vào cuối tháng 5 tới với những phát biểu rất “hùng hồn”: "Tôi muốn giữ chức vụ tổng thống vì tôi là người duy nhất có thể cho thấy làm thế nào để chấm dứt tham nhũng trên mọi lĩnh vực. Tôi sẽ tranh cử trong cuộc bầu cử Tổng thống sắp tới" và "Không ai trong số các chính trị gia tham gia tranh cử hiểu được một cách sâu sắc tình trạng vô luật pháp ở Ukraine và không ai mong muốn kết thúc nó một cách liều lĩnh như tôi"... Ngoài ra, bà cũng cam kết sẽ đưa Crimea trở về với Ukraine bất chấp việc quốc gia tự trị này đã là một phần không thể tách rời của Liên bang Nga và đó là nguyện vọng chính đáng của họ (ngay cả đồng minh lớn như Mỹ cũng đã thừa nhận điều này). 

Những diễn biến chóng vánh và khó lường ở Ukraine đã đẩy quan hệ giữa các cường quốc rơi vào trạng thái đối đầu căng thẳng nhất từ sau chiến tranh lạnh, giữa một bên là phương tây và Mỹ, bên kia là Nga. Ai cũng biết đây là cơ hội rất tốt đối với người phụ nữ có tư tưởng bài Nga này trở lại chính trường. Tuy nhiên, sau khi một đoạn băng ghi âm cuộc nói chuyện của bà với nghị sĩ Ukraine, cựu quan chức chính phủ Nestor Shufrych bằng một thái độ miệt thị “cầm súng quét sạch đám “katsap” đáng nguyền rủa và lãnh đạo của chúng”. “Katsap” là từ miệt thị dùng để chỉ những người Nga ở Ukraine và “lãnh đạo của chúng” không ai khác ngoài Tổng thống Putin. Không hiểu bà này đang nghĩ gì mà trước bầu cử lại có những tuyên bố như vậy? Trong khi ở Ukraine có rất nhiều người nói tiếng Nga, họ luôn tự coi minh là công dân Nga đặc biệt là ở miền Đông và Nam. Nhiều người cho rằng những tuyên bố mang tính kích động như vậy chỉ với mục đích “nịnh đầm” phương Tây và Mỹ mà thôi. Thế nhưng, bản thân bà không ngờ rằng, đây là sai lầm lớn nhất trong chiến dịch tranh cử của mình, ngay cả đồng minh Đức cũng cho rằng phát biểu trên là không đúng mực và mang tính kích động. 

Chỉ còn gần 2 tháng nữa là đến ngày bầu cử tổng thống, với tư tưởng bài Nga sâu sắc, bà hy vọng sẽ dành được lá phiếu ở khu vực miền Tây. Nhưng ở đó, bà cũng vấp phải sự cạch tranh quyết liệt giữa ông trùm chocolate Petro Poroshenko và “Tiến sỹ búa thép” Vitali Klitschko. Trong một cuộc thăm dò mới đây bà chỉ được có 8,2% số người ủng hộ và còn thua xa 2 đối thủ kia. Giống như các lần trước, nhiều người tin rằng thất bại lần này cũng đang “nằm trong tầm tay” của người phụ nữ đầy tham vọng Yulia Tymoshenko.

Cảnh Nam