Khách quốc tế tham quan đồi chè Thanh Chương. Ảnh: P.V |
Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên triển khai Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) dựa trên các kinh nghiệm học hỏi từ OVOP quốc tế và thực tiễn về sản phẩm tại cộng đồng và đã đạt được những kết quả quan trọng sau hơn 4 năm triển khai thực hiện.
Chương trình OCOP là gì? Đó là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát triển nội lực và gia tăng giá trị. Đây được coi là giải pháp, nhiệm vụ trong triển khai thực hiện Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới.
Du lịch cộng đồng sẽ là một sản phẩm tiêu biểu của nông thôn Nghệ An được OCOP hỗ trợ. Ảnh: tư liệu |
Trọng tâm của OCOP là phát triển sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ có lợi thế ở mỗi địa phương theo chuỗi giá trị, do các thành phần kinh tế tư nhân (doanh nghiệp, hộ sản xuất) và kinh tế tập thể thực hiện nhằm chắp cánh cho các sản phẩm đó đến rộng rãi với người tiêu dùng hơn, có sức sống bền vững hơn, người sản xuất có thu nhập cao hơn.
Ở Nghệ An, nhiều nông sản phẩm lợi thế của địa phương có thể kể đến như: tương, sen, bột sắn dây Nam Đàn, nhút Thanh Chương, trám Thanh Chương, cam Vinh, bưởi hồng Quang Tiến, gà đồi Yên Thành, cá thu Cửa Lò, tôm nõn Diễn Châu, mực một nắng, nước mắm Vạn Phần, chè gay, chè xanh, thổ cẩm, du lịch cộng đồng Khe Rạn, mây tre đan Nghi Phong, trà... Tuy nhiên, dễ nhận thấy các sản phẩm này đang được sản xuất thô, tiêu thụ nội địa, chưa có nhiều sản phẩm được tiêu thụ mạnh trong cả nước và quốc tế.
Chè hoa vàng - một sản vật quý của huyện Quế Phong. Ảnh: Lâm Tùng |
Nghệ An hiện nay mới bắt đầu triển khai Chương trình OCOP, mục đích của OCOP là các sản phẩm được chuẩn hóa quy trình sản xuất, đề cao các giá trị truyền thống, đặc định địa phương gắn liền với mỗi sản phẩm. Như tên gọi của nó, OCOP tập trung vào các sản phẩm nhỏ, giúp sức cho các địa bàn xã khó khăn, vùng sâu, vùng xa, tạo ra việc làm và thu nhập bền vững cho người dân.
Làng nghề nước mắm truyền thống ở Diễn Châu. Ảnh tư liệu (Hải Vương - Nguyễn Thành - Sách Nguyễn) |
6 BƯỚC CHUẨN HÓA QUY TRÌNH OCOP
Chương trình OCOP chuẩn hóa các sản phẩm của mỗi xã theo chu trình 6 bước trên cơ sở nguyên tắc “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân thụ hưởng”. Bao gồm: Tuyên truyền, hướng dẫn về OCOP; Nhận đăng ký ý tưởng sản phẩm; Nhận phương án, dự án sản xuất, kinh doanh; Triển khai phương án, dự án; Đánh giá và xếp hạng sản phẩm và cuối cùng là xúc tiến thương mại.
Chương trình OCOP chuẩn hóa các sản phẩm của mỗi xã theo chu trình 6 bước. Đồ họa: Lâm Tùng |
Chu trình tiến hành đề xuất nhu cầu từ dưới lên, theo nhu cầu và khả năng của hộ sản xuất, HTX và doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trên cơ sở đề án của tỉnh được duyệt, các xã nhận đăng ký sản phẩm, trình lên cấp huyện, cấp huyện chọn và chỉ đạo hỗ trợ.
Như vậy, có thể thấy một bước tiến trong việc sản xuất sản phẩm từ cơ sở đó là từ dưới đăng ký lên và từ trên soi xét xuống sau khi xem xét cơ hội gia nhập thị trường, điều này cho phép các sản phẩm không xuất hiện một cách tràn lan trên thị trường, hỗ trợ các sản phẩm có khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế, góp phần phát triển kinh tế nông thôn theo hướng phát triển nội sinh và gia tăng giá trị.
Các sản phẩm nông sản chế biến từ cam của huyện Con Cuông do tổ chức JICA hỗ trợ. Ảnh: Tư liệu |
Mục tiêu của OCOP Nghệ An, theo ông Lê Văn Lương - Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh, đó là xây dựng hệ thống quản lý, điều hành Chương trình OCOP đồng bộ từ tỉnh đến huyện, xã. Ban hành và áp dụng chính sách đồng bộ để thực hiện hiệu quả Chương trình OCOP trên địa bàn tỉnh. Tiêu chuẩn hóa ít nhất 50% số sản phẩm hiện có (tương đương khoảng 90 sản phẩm), tập trung vào các sản phẩm chủ lực, đặc trưng và tiềm năng của tỉnh.
Theo đó, Nghệ An sẽ phát triển từ 2 - 3 làng du lịch sinh thái cộng đồng, kết hợp bảo tồn các giá trị văn hóa tạo ra sản phẩm dịch vụ du lịch tham gia Chương trình OCOP; Phát triển ít nhất 3 sản phẩm đạt hạng 5 sao (có thể xuất khẩu). Củng cố, kiện toàn 100% doanh nghiệp, HTX tham gia Chương trình OCOP. Phát triển mới ít nhất 20 tổ chức kinh tế tham gia Chương trình OCOP (ưu tiên HTX, công ty cổ phần).
Trám đen Thanh Chương đang cần khôi phục và nhân rộng nhằm làm tăng nguyên liệu. Ảnh tư liệu Lâm Tùng - Huy Thư |
Ngoài ra còn đào tạo, tập huấn để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho 100% đội ngũ cán bộ quản lý Nhà nước trong hệ thống OCOP (tỉnh, huyện, xã) và lãnh đạo các doanh nghiệp, HTX, chủ hộ sản xuất có đăng ký tham gia Chương trình OCOP. Nâng cao kỹ năng phân phối, tiếp thị cho đội ngũ nhân lực tham gia vào hệ thống xúc tiến và quảng bá sản phẩm OCOP.