Chuyện những liệt sỹ hy sinh nơi cổng trời Mường Lống

Những năm tháng chưa bình yên

Tháng 7, chúng tôi có dịp lên với Mường Lống, nơi được ví là “Sa Pa của xứ Nghệ” bởi khí hậu mát mẻ, phong cảnh hữu tình. Sắp xếp từ trước, lần này phải dành thời gian thăm và thắp hương ở nghĩa trang liệt sỹ, thể hiện tấm lòng tri ân với hơn 20 cán bộ, công nhân đã nằm xuống nơi đây. Một niềm xúc cảm dâng đầy, khóe mắt chợt rưng rưng khi nghĩ đến những người đang yên nghỉ giữa núi rừng, sau cổng trời miền Tây xứ Nghệ.

Nghĩa trang liệt sỹ Mường Lống (Kỳ Sơn) là nơi yên nghỉ của hơn 20 liệt sỹ bị phỉ tập kích, giết hại vào ngày 24/6/1964. Ảnh: Công Kiên

Cùng rảo bước trong khuôn viên, ông Lỳ Bá Thái - Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Kỳ Sơn cho biết: “Vào rạng sáng 24/6/1964, bọn phỉ đã tập kích vào trung tâm Mường Lống, tập trung tấn công vào trại ươm giống trên địa bàn, nơi có hơn 20 công nhân đang làm nhiệm vụ. Hơn 20 người đã ngã xuống dưới làn đạn của bọn phỉ Châu Phà, số người sống sót rất ít, trong đó có ông Lê Văn Toản”.

Nhắc đến những đồng chí, đồng đội hy sinh, ông Toản không nén được niềm xúc động. Ảnh: Công Kiên

Ký ức và niềm mong chờ

Lãnh đạo địa phương và du khách dâng hương tưởng niệm tại Nghĩa trang liệt sỹ Mường Lống. Ảnh: Công Kiên

Ông Toản nhớ lại: “Khoảng 3h sáng tôi chợt thức giấc, vừa thiu thiu ngủ lại thì nghe tiếng AK bắn xối xả vào trại. Biết là đã bị phỉ tập kích, tôi choàng dậy với khẩu K44 vừa để bắn trả, vừa báo động anh em công nhân. Nhưng chúng tôi chỉ có mấy khẩu súng, trong khi bọn phỉ bắn đạn vào như vãi trấu và ném lựu đạn tới tập nên hầu hết đều bị trúng đạn và hy sinh”.

Hơn nửa thế kỷ đã đi qua, Mường Lống không còn là chốn hoang vu, đường nhựa đã về tận bản, đời sống mọi mặt đã có nhiều khởi sắc. Ảnh: Công Kiên

Theo số liệu của Phòng Lao động - Thương binh và xã hội huyện Kỳ Sơn, số người bị bọn phỉ giết hại trong cuộc tập kích ở Mường Lống hôm đó là 27, bao gồm công nhân trại ươm giống, bộ đội, dân công, cán bộ y tế và giáo viên. Những người bị phỉ giết hại được ông Toản và mọi người mai táng tại một điểm ven sườn núi, về sau được nhà nước công nhận liệt sỹ.

Hầu hết các liệt sỹ hy sinh ở Mường Lống ngày 24/6/1964 đều là người miền xuôi lên công tác, nên khi hòa bình lập lại được gia đình cất bốc hài cốt về quê an táng. Hiện trong nghĩa trang chỉ còn 13 mộ chí, có những ngôi mộ hàng năm có người nhà lên chăm sóc hương khói, nhưng cũng có những ngôi mộ chưa có thân thân tìm đến thăm nom.

Mấy năm trước, trong trận mưa lớn, một tảng đá từ núi lăn xuống làm sập một đoạn tường rào và đài thắp hương trong nghĩa trang, nay vẫn chưa được sửa chữa.

Hơn nửa thế kỷ đã đi qua, Mường Lống không còn là chốn hoang vu, đường nhựa đã về tận bản, đời sống mọi mặt đã có nhiều khởi sắc với mức thu nhập bình quân 15 triệu đồng/người/năm. Tận dụng ưu thế về khí hậu và thổ nhưỡng, bà con người Mông nơi đây đã phát triển các loại cây trồng đặc trưng như đào, mận, gừng, dược liệu và phát triển chăn nuôi gia súc, mang lại nguồn thu nhập ổn định.

Ông Lê Văn Toản mong ước sẽ có một  tấm bia dẫn tích để du khách gần xa hiểu rõ sự kiện bi thương và sự hy sinh của những người tiên phong lên phát triển kinh tế ở núi rừng miền Tây xứ Nghệ. Ảnh: Công Kiên

Đặc biệt, Mường Lống hiện đang được quy hoạch phát triển du lịch sinh thái và cộng đồng, hứa hẹn sẽ có thêm bước đột phá mới trong thời gian gần.

Chia sẻ về ước nguyện của mình, ông Lê Văn Toản cho biết: “Tôi không có niềm mong ước nào hơn là 13 liệt sỹ đang an nghỉ ở nghĩa trang Mường Lống được gia đình chuyển về quê, vì đã hơn 56 năm xa cách. Và mai đây, ở vị trí ấy sẽ có  một tượng đài và tấm bia dẫn tích nho nhỏ để du khách gần xa hiểu rõ sự kiện bi thương và sự hy sinh của những người con lên phát triển kinh tế ở núi rừng miền Tây xứ Nghệ”.