Đền Khả Lãm - Một di tích lịch sử-văn hoá đang bị lãng quên !

  (NAO)

Đền Khả Lãm (xã Hùng Sơn-Nam Thượng, Nam Đàn) nằm trong cụm di tích lịch sử văn hoá Vua Mai Hắc Đế. Do chiến tranh tàn phá cộng với thời gian mai một, đền đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Bà con trong vùng đã nhiều lần gom góp tu sửa, nhưng sức dân đã cạn mà đền vẫn trôi dần vào hoang phế...

Vùng Khả Lãm (Vân Diên xưa) và xóm Hùng Sơn ( Nam Thượng nay)có 5 ngôi đền, nhưng do chiến tranh và thiên tai lũ lụttàn phá chỉ còn lại Đền Trầm Một và chi nhánh Đền Mai Hắc Đế (Đền Khả Lãm). Ngôi đền Khả Lãm nay đã bị xuống cấp trầm trọng.

Theo lời của những bậc cao niên làng Khả Lãm,ngôi đền này được xây dựng từ đời Vua Thành Thái thế kỷ 13 và được tôn tạo lại vào thế kỷ 18. Đền thờThánh Mẫu và Võ Quyền- một võ tướng vào sinh ra tử dưới thờiVua MaiHắc Đế. Đền nằm trên vùng đất Khả Lãm xưa, nơi đóng quân của nghĩa quân vua Maichống lại quân xâm lược nhà Đường Năm Quý Sửu (713) với những địa danh đã đi vào lịch sử nhưVùng đất Cửa Trại, Eo cổ ngựa, Động quản tượng, Động Dưỡng Lão, Bằng Am, Giáng Cửa Truông… vị trí Đền Khả Lãm là nơi quân lính vua Mai ngày đêm luyện tập.Mặt trước của Đền hướng về phía rú Hổ và ngọnnúi Thiên Nhẫn, toạ lạc trên vùng đất rộng 2 héc-ta gồm 4 ngôi uy nghi, trầm mặc với Tam quan voi chầu, hổ phục,phía trong có 6 vị tướng canh giữ, bên trên có lưỡng long chầu nguyệt,ngoài sân có giếng nước, ao sen, cây cối râm mát . Dân gian vẫn tương truyền“ Nhất Đông, Nhì Quang, Tam Diên, Tứ Khả”...

Ngày trước vào Rằm Tháng giêng Âm lịch (đúng vào ngày lễ hội vua Mai) đền Khả Lãm là một trong những ngôi đền được rước sắc vua Mai và là dịp để nhân dân trong vùng chơi những trò chơi dân gian truyền thống (đánh đu, đấu vật, cờ người...). Thời kỳ ấy ngôi đền này vẫn còn nguyên 4 ngôi với hàng cột lim được sơn son thiếp vàng, trải rộng trên diện tích gần 2 ha.

Hiện nay ngôi đền đã hoang tàn. Tài sản của đền chỉ còn 3 bức tượng (Thánh Mẫu, tướng Võ Quyền, Bà Chúa Ngọc) và Bài vị của Vua Mai. 4 ngôi nhà uy nghi nay chỉ còn lại một ngôi giữa tiêu tàn với những bức tường nứt nẻ, loang lổ, nền chỗ sồi chỗ sụt, cột chống, tay vượt mối mọt mục rỗng, cửa sổ không cánh, cửa chính được ghép bởi những tấm ván cốp-pha xin được của hợp tác xã. Nhân dân trong vùng nhìn thấy đền đều không khỏi xót xa, chính quyền xã cũng biết nhưng lực bất tòng tâm vì Nam Thượng là một xã nghèo, đời sống nhân dân khó khăn, độc canh nông nghiệp, không có nghề phụ nên không có nguồn thu gì lớn.

Di sản còn lại	Đồ tế lễ đã được nhân dân mua bổ sung
Cột kèo đang bị mối mọt
	Ông Nguyễn Hữu Lễ bên cây cột buộc thêm nẹp chống

Trước nguyện vọng của đông đảo bà con, những người tâm huyết như ông San, ông Lễ (Xóm 4-Nam Thượng) đã hai lần làm đơn gửi UBND xã,UBND và phòng văn hoá huyện Nam Đàn đề nghị quan tâm khôi phục, tu sửa nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả. Được biết, năm 1999, UBND tỉnh đã có quyết định cho tôn tạo lại Đền Khả Lãm, nhưng rồi... cũng bị lãng quên!

Ông Nguyễn Hữu Lễ-người được tín nhiệm cử trông giữ đền chỉ vào đống gỗ mọt được dỡ tấp trước sân, những thanh xà, cột chống đã mục rỗng... ngậm ngùi cho biết: "Ngày trước, Đền Vua Mai có gì thì Đền Khả Lãm có thứ đó, nhưng hiện giờ đồ vật đã bị mất mát, hư hỏng gần hết. Mấy năm trước còn tồi tệ hơn thế này, nhờ nhân dân trong vùng gom góp tu sửa lại mới được thế  đấy! Hội người cao tuổi cũng đang vận động bà con kẻ ít, người nhiều góp lại khắc phục dần từng bước để cứu lấy ngôi đền cho con cháu đời sau. Mong là vậy, nhưng bà con còn nghèo lắm, xã cũng nghèo, muốn mua cái trống cho đền cũng chưa đủ tiền..."

Biết đến bao giờ đền Khả Lãm mới được trở lại cảnh uy nghi ngày xưa?