(Baonghean.vn)- Đồng chí Hồ Tùng Mậu được Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh giá là “lãnh đạo tân tụy”, “cán bộ lão luyện”, “đồng chí trung thành”, “anh em chí thiết”, “tận trung với nước, tận hiếu với dân”
Hồ Tùng Mậu tên thật là Hồ Bá Cự, sinh ngày 15/6/1896 tại làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình và dòng họ có truyền thống yêu nước và khoa bảng. Hồ Tùng Mậu sớm mang trong mình những khát khao và hoài bão lớn. Sau một thời gian dạy học ở huyện Thanh Chương, Hồ Tùng Mậu quyết định bỏ nghề dạy học để có điều kiện hoạt động cách mạng.
|
Mùa Xuân 1920, Hồ Bá Cự đổi tên là Hồ Tùng Mậu cùng Lê Hồng Sơn, Nguyễn Thị Tích, Đặng Quỳnh Anh dưới sự dẫn đường của Đặng Xuân Thanh một số thanh niên yêu nước bí mật sang Xiêm. Sau ba tháng ở Trại Cày ở Bản Đông( tỉnh Phì Chịt), cụ Đặng Thúc Hứa đã gửi anh sang Trung Quốc hoạt động cách mạng. Tháng 3/1924, Hồ Tùng Mậu được Phan Bội Châu giao nhiệm vụ mang tài liệu về nước tuyên truyền và vận động thanh niên xuất dương.
 |
| Hồ Tùng Mậu được nhân dân trìu mến gọi với cái tên là "Cụ Hồ em". |
Năm 1923, Hồ Tùng Mậu cùng Lê Hồng Sơn ... thành lập tổ chức “Tâm Tâm xã”. Tháng 11/1924, Nguyễn Ái Quốc từ Liên Xô về Quảng Châu(Trung Quốc), Người đã gặp mặt những thanh niên Việt Nam yêu nước trong “Tâm Tâm xã”. Trên cơ sở đó năm 1925, Nguyễn Ái Quốc kết nạp một số thanh niên này vào “cộng sản đoàn”. Tháng 6/1925, Người thành lập tổ chức “Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội” và mở lớp huấn luyện chính trị cho thanh niên ở trong nước sang. “Ban huấn luyện chính trị đặc biệt” đặt ở ngôi nhà số 13 đường Văn Minh(Quảng Châu). Hồ Tùng Mậu và Lê Hồng Sơn là giảng viên phụ giảng của Nguyễn Ái Quốc.
Tháng 3/1926, do yêu cầu của cách mạng, Nguyễn Ái Quốc đã giới thiệu Hồ Tùng Mậu gia nhập Đảng cộng sản Trung Quốc. Từ năm 1927-1929, đồng chí Hồ Tùng Mậu đã 3 lần bị bắt giam và chịu đủ mọi cực hình tra tấn của nhà tù đế quốc.
Đầu năm 1930, đồng chí Hồ Tùng Mậu cùng Lê Hồng Sơn chuẩn bị tích cực cho Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc triệu tập tại Cửư Long, Hương Cảng (Trung Quốc) ngày 3/2/1030.
Tháng 6/1930, đồng chí Hồ Tùng Mậu bị cảnh sát Anh bắt tại Trung Quốc, chúng giao anh cho thực dân Pháp ở Đông Dương. Ngày 6/2/1931, toà án Nam triều tỉnh Nghệ An kết án Hồ Tùng Mậu khổ sai chung thân đày đi Kon Tum. Trải qua các nhà lao của đế quốc như nhà lao Vinh, Kon Tum, Ban Mê Thuột, Trà Khê(Phú Yên)... nhưng đồng chí vẫn luôn giữ vững khí tiết người cộng sản, biến nhà tù thành trường học cách mạng. Đồng chí đã trở thành nhà viết kịch, nhà văn, nhà thơ trong tù qua các tác phẩm thơ văn yêu nước và cách mạng.
Sau ngày Nhật đảo chính Pháp, Hồ Tùng Mậu cùng anh em tù chính trị phá nhà lao Trà Khê trở về quê hoạt động cách mạng.
Cách mạng tháng Tám thành công, đồng chí Hồ Tùng Mậu được Chủ tịch Hồ Chí Minh uỷ thác làm nhiệm vụ tổ chức hệ thống liên lạc giữa Uỷ ban nhân dân cách mạng các địa phương từ Bắc vào Nam. Năm 1946, đồng chí được cử làm Giám đốc kiêm Chính uỷ Trường quân chính Trung bộ. Kháng chiến toàn quốc bùng nổ, đồng chí được Đảng và Chính phủ giao nhiệm vụ làm Chủ tịch Uỷ ban kháng chiến hành chính Trung bộ và Uỷ viên Liên khu uỷ Liên khu IV. Năm 1947, đồng chí được giữ chức Tổng thanh tra Chính phủ.
Năm 1951, tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, đồng chí Hồ Tùng Mậu được bầu vào Ban chấp hành Trung ương Đảng. Đồng chí là Hội trưởng Hội Việt – Hoa hữu nghị đầu tiên.
Ngày 21/7/1951, đồng chí Hồ Tùng Mậu đã hy sinh tại Thanh Hoá trên đường vào Liên khu IV công tác. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bài điếu văn văn và truy tặng đồng chí Hồ Tùng Mậu Huân chương Hồ Chí Minh.
N.K
