Tháng 5/2022 đến xã Nghi Ân vì có thông tin vấn đề ô nhiễm môi trường từ Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An. Nhắc đến vấn đề này, các ông Phạm Tuân – Chủ tịch MTTQ, Nguyễn Văn Thuần – Phó Chủ tịch HĐND xã Nghi Ân đưa ra một loạt văn bản tổng hợp kiến nghị của cử tri. “Kiến nghị của cử tri về nội dung này rất nhiều. Cấp trên cũng đã mấy lần về kiểm tra, có nhiều văn bản yêu cầu Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An khắc phục tồn tại. Vậy mà chẳng ăn thua gì, làm cử tri mất tin…”, ông Phạm Tuân, Chủ tịch MTTQ xã nói.
Xem thì quả cử tri Nghi Ân kiến nghị xử lý tình trạng ô nhiễm nước thải Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 từ đã lâu. Cụ thể, HĐND xã tổng hợp ý kiến cử tri dịp tháng 1/2021 có nội dung: “Nước thải từ Trường Dân tộc nội trú số 2 thuộc xóm Kim Hợp gây ô nhiễm, cử tri đã có ý kiến nhiều lần. Đề nghị UBND xã và các cấp có thẩm quyền có biện pháp xử lý dứt điểm, tránh gây bức xúc trong nhân dân”. Hay như lần đây nhất, ngày 6/5/2022 , cử tri có ý kiến: “Dự án Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An được xây dựng và đưa vào sử dụng năm 2010, tuy nhiên hơn 10 năm qua, việc xả thải gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng cho khu vực dân cư xóm Hòa Hợp – xã Nghi Ân, mặc dù cử tri đã có ý kiến rất nhiều lần nhưng vẫn chưa giải quyết, gây bức xúc trong nhân dân”.
Còn Chủ tịch UBND xã Nghi Ân, ông Chu Văn Mai thì đưa ra Biên bản làm việc xử lý hệ thống nước thải Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An (lập ngày 22/4/2022, có chữ ký của đại diện trường). Ông Mai nói: “Đây là sự việc vừa xảy ra trong tháng 4. Sự việc này khiến người dân bức xúc quá, họ đưa hình ảnh ô nhiễm do Trường THPT Dân tộc nội trú số 2 gây ra, rồi bàn luận đầy ra trên mạng xã hội…”.
Theo biên bản, từ phản ánh của nhân dân xóm Hòa Hợp về tình trạng nước thải từ Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 tràn sang khuôn viên nhà văn hóa, gây ô nhiễm môi trường, nên vào lúc 9h sáng ngày 22/4/2022, UBND xã Nghi Ân đã cũng với đại diện của trường là ông Lô Thanh Bình – Phó Hiệu trưởng thực hiện kiểm tra. Qua đó xác định: “Kiểm tra thực tế thì đúng như nhân dân phản ánh, hệ thống thoát nước chưa đảm bảo nên gây chảy tràn ra ngoài. Do đó, UBND xã đề nghị Trường Dân tộc nội trú tỉnh Nghệ An có biện pháp khắc phục, cải tạo, sửa chữa lại hệ thống thoát nước, tránh gây ô nhiễm môi trường xung quanh”.
Một trong những trang mạng xã hội mà người dân đưa sự việc gây ô nhiễm nhà văn hóa xóm Hòa Hợp là trang xanghian.net. Tại đó, có nhiều hình ảnh nước đen lênh láng sân nhà văn hóa xóm Hòa Hợp đính kèm một số bài viết khá gay gắt. “Không thể chấp nhận việc một cơ sở giáo dục cấp tỉnh lại coi thường vấn đề môi trường sống của cư dân địa phương đến như vậy suốt một thời gian dài. Từ ngày thành lập đến nay, đã rất nhiều lần dân phản ánh, dân làm đơn thư gửi các nơi nhưng không được giải quyết triệt để… Trong hồ sơ xin phép xây dựng nhà máy, xí nghiệp và các cơ sở khác đều phải có đánh giá tác hại môi trường và cam kết thực hiện vấn đề chất thải, nước thải. Nhưng có lẽ họ được bỏ qua…” – facebook Nguyễn Văn Song viết.
Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An sở hữu diện tích đất khá lớn, nằm lọt trong lòng xóm Hòa Hợp, xã Nghi Ân. Những ngày đầu tháng 5, thời tiết nắng nóng, oi bức. Vì thế, vết tích ô nhiễm tại khu vực nhà văn hóa xóm Hòa Hợp đã gần như không còn. Chỉ ở những vị trí chỗ thấp trũng thì có những đám bùn đen nứt nẻ. Bên cạnh đó, tại một vị trí cống thoát nước chảy ra đồng ruộng (cách Trường THPT Dân tộc nội trú số 2 khoảng hơn 50m), có nước đen thoát ra.
Nhưng vào Khu ký túc xá, cận cảnh hệ thống mương thoát nước, hệ thống hồ lắng, khu vực bể chứa nước, nơi phục vụ bếp nấu, hệ thống chăn nuôi gia cầm… thì quả đáng buồn. Thấy việc người dân bức xúc, có ý kiến là xác đáng. Lúc chúng tôi đến đây, khoảng 9h30 ngày 6/5, nhân viên nhà bếp đang chuẩn bị bữa trưa cho học sinh. Ở khu vực chuẩn bị bếp ăn, nước rửa và rác rau quả cứ thế tống lênh láng ra ngoài. Cạnh đó, có một hệ thống mương nhỏ, dài, sát tường rào (bên kia tường rào là khuôn viên nhà văn hóa xóm Hòa Hợp) đã cạy tung hết nắp đậy. Nhìn vào đó, thấy rõ là mương thoát nước không thông thoát, ứ đọng nước thải, lên meo mốc đen, bốc mùi hôi hết sức khó chịu. Về hệ thống hồ lắng là có, nhưng chỉ vài chiếc hồ nhỏ tạm bợ, nằm ngay sau hệ thống chuồng trại gia cầm, cách tòa nhà ký túc xá 3 tầng có hàng trăm học sinh ngủ nghỉ chừng 30m. Hệ thống chuồng trại chăn nuôi xây dựng sơ sài, nhếch nhác. Bên trong, không còn nuôi gia súc (lợn) như được phản ánh, nhưng đang có hàng trăm con ngan. Hệ thống các bể chứa nước sinh hoạt phục vụ học sinh, cũng lắng nhiều cặn bẩn, ố vàng…
Cùng thời điểm chúng tôi khảo sát thực tế, ngoài đại diện HĐND, UBND, MTTQ xã Nghi Ân, có thêm các thầy giáo Trường phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2, trong đó có ông Nguyễn Đậu Trương – Hiệu trưởng nhà trường. Ông Nguyễn Đậu Trương nói rằng, thời gian qua, trường đang tập trung cải tạo mương thoát nước để đảm bảo nước thải không còn tràn ra ngoài, như việc mở hết nắp mương cũng nhằm để thực hiện nạo vét thu dọn bùn lắng, tạo sự thông thoát nước thải xuống hồ lắng. Đồng thời, đề nghị mọi người đến xem một hồ lắng mới, có diện tích khoảng 500m2 nằm cuối khu đất trường đang sử dụng. Để qua đó, khẳng định trường có nỗ lực trong việc bảo vệ môi trường.
Dù vậy, khi trao đổi lại về thực trạng tạm bợ, nhếch nhác của hệ thống hồ lắng, mương thoát, việc tổ chức chăn nuôi gia cầm gần với nhà ký túc xá…, ông Nguyễn Đậu Trương nhìn nhận thực tế này và hứa sẽ quan tâm hơn nữa trong công tác bảo vệ môi trường; cho tháo dỡ, giải phóng toàn bộ chuồng trại, dừng việc chăn nuôi gia cầm. Đồng thời, ông Trương cũng cho biết sở dĩ hệ thống hồ lắng, mương thoát còn tạm bợ là vì hệ thống xử lý nước thải tập trung đảm bảo tiêu chuẩn còn chưa được đầu tư. “Việc đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải theo quyết định của UBND tỉnh đang gặp khó khăn vấn đề kinh phí. Nội dung này, trường cũng đã có tờ trình gửi UBND tỉnh, kiến nghị lên lãnh đạo Sở GD&ĐT. Nhưng đây là một vấn đề thực sự khó…”, Hiệu trưởng Nguyễn Đậu Trương trao đổi.
Liên hệ với Chi cục Bảo vệ môi trường, được tiếp cận Văn bản số 1659/STNMT-BVMT ngày 1/4/2021 của Sở TN&MT. Văn bản này nhằm báo cáo UBND tỉnh việc giải quyết phản ánh ô nhiễm môi trường tại Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An.
Thông tin tại đây cho thấy phản ánh của người dân về tình trạng ô nhiễm từ nước thải của Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An đã có từ năm 2017. Vì vậy, tháng 11/2017, Sở TN&MT đã cùng UBND thành phố Vinh, xã Nghi Ân tổ chức xác minh. Sau đó, Sở TN&MT đã có Công văn số 6337/STNMT-BVMT ngày 28/11/2017 về giải quyết phản ánh ô nhiễm môi trường, và Công văn số 2005/STNMT-BVMT ngày 18/4/2018 yêu cầu nhà trường báo cáo kế hoạch, tiến độ và kết quả thực hiện các nội dung khắc phục.
Đến ngày 11/20/2020, UBND tỉnh lại có Công văn số 8771/UBND-NN về việc giải quyết kiến nghị của cử tri xã Nghi Ân về ô nhiễm môi trường tại Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An. Vì vậy, ngày 2/2/2021, Sở TN&MT cùng Sở GD&ĐT, UBND xã Nghi Ân đã tổ chức kiểm tra thực tế, làm việc với nhà trường để giải quyết kiến nghị của cử tri. Qua kiểm tra xác định, tại thời điểm kiểm tra, nhà trường đã thu gom, quản lý chất thải rắn và hợp đồng với Công ty môi trường đô thị Nghệ An để vận chuyển và xử lý. Tuy nhiên, đơn vị chưa khắc phục việc rò rỉ nước thải ra ngoài khuôn viên nhà trường, đang chăn nuôi lợn trong khuôn viên; chưa thực hiện quan trắc môi trường định kỳ và báo cáo tình hình quản lý chất thải nguy hại; trường chưa xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung đúng theo nội dung Đề án bảo vệ môi trường chi tiết đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 958/QĐ-UBND ngày 13/5/2015 (nước thải phát sinh được thu gom và xử lý qua 4 hồ sinh học, không được lót đáy). Về kết quả đo đạc, phân tích mẫu nước thải sau xử lý tại hồ sinh học số 4, có 4/11 thông số vượt quy chuẩn, gồm: TSS vượt 1,06 lần; BOD5 vượt 1,84 lần; Amoni (tính theo N) vượt 6,24 lần; tổng Coliform vượt 3 lần.
Vì vậy, Sở TN&MT yêu cầu Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An nghiêm túc khắc phục các tồn tại; định kỳ hàng quý báo cáo kế hoạch và kết quả thực hiện về Sở TN&MT và UBND thành phố Vinh; đề nghị Sở GD&ĐT quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn trường thực hiện xin chủ trương, nguồn kinh phí để triển khai đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung theo Đề án bảo vệ môi trường đã được phê duyệt; đề nghị UBND thành phố Vinh và xã Nghi Ân thường xuyên giám sát, đôn đốc việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường của Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An…
Liên quan đến vấn đề ô nhiễm môi trường ở Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An, về phía Sở GD&ĐT, ngày 27/3/2021 có Văn bản số 524/SGD&ĐT-VP gửi Sở TN&MT. Trong đó thông tin, sau khi cùng Sở TN&MT thực hiện công tác kiểm tra, đã chỉ đạo Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An thực hiện các việc cần làm để giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Đó là thường xuyên vệ sinh khuôn viên trường học, nơi ở của học sinh; chấm dứt việc nuôi gia súc, gia cầm; gia cố, khơi thông hệ thống mương thoát nước, đào thêm ao lắng lọc nước thải; trồng thêm cây xanh…; đồng thời hướng dẫn trường có Tờ trình số 13/TTr-DTNT2 ngày 3/3/2021 gửi UBND tỉnh xin chủ trương, kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung.
Với những thông tin tại các văn bản trên của hai Sở TN&MT, GD&ĐT, áp với thực tế hiện hữu tại khu ký túc xá ngày 6/5/2020, thấy rằng Trường phổ thông dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An vẫn thiếu quan tâm công tác bảo vệ môi trường. Vì vậy, trong thời gian chờ UBND tỉnh xem xét, cho chủ trương việc đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, nhà trường cần phải thực hiện nghiêm những nội dung công việc Sở TN&MT và Sở GD&ĐT đã yêu cầu. Để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm, đảm bảo môi trường cho các khu dân cư xung quanh, và cho chính hàng trăm học sinh của nhà trường!
