John Ratcliffe và hành trình trắc trở tới Giám đốc Tình báo quốc gia

Chiếc “ghế nóng” của cộng đồng tình báo

Kể từ khi cựu Giám đốc Tình báo Quốc gia Dan Coats tuyên bố từ chức vào hồi mùa hè năm ngoái vì những bất đồng với Tổng thống Mỹ Donald Trump, vị trí này đã chứng kiến quá nhiều xáo trộn, với những nhân vật “đến rồi đi như một cơn gió”, trong đó chính ông John Ratcliffe cũng từng nắm giữ vị trí quyền Giám đốc Tình báo Quốc gia trong một thời gian ngắn.

Tiếp sau đó, vị trí này được giao cho Phó Đô đốc Hải quân Joseph Maguire và cựu Đại sứ Mỹ tại Đức Richard Grenell, nhưng cuối cùng vẫn không ai “trụ” lại được. Chẳng thế mà giới chính trị gia ở Mỹ nhận định rằng, Giám đốc Tình báo Quốc gia là chiếc ghế “nóng” nhất trong cộng đồng tình báo, thậm chí là “nóng” nhất trong chính quyền kể từ khi ông Trump tiếp quản Nhà Trắng hồi tháng 1/2017.

Ông John Ratcliffe được đề cử vào vị trí Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ . Ảnh: NY Times

Nhưng vào thời điểm đó, ông Ratcliffe đã chủ động rút lui khi xuất hiện những thông tin lùm xùm về việc ông “phóng đại thành tích” liên quan đến một vụ xét xử các thành phần khủng bố hồi năm 2008. Hơn nữa, một số nghị sĩ cũng bày tỏ nghi ngờ kinh nghiệm của ông trong lĩnh vực tình báo, bởi ông xuất thân là luật sư, và phần lớn sự nghiệp của ông gắn liền với vị trí công tố viên chống khủng bố liên bang.

Khi được ông Donald Trump đề cử lần đầu tiên, nhiều người nhận xét rằng phẩm chất nổi bật nhất của John Ratcliffe là sự trung thành với Tổng thống, thể hiện qua sự bảo vệ quyết liệt của ông dành cho Tổng thống trong cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Muller về nghi vấn Nga can thiệp bầu cử Mỹ. Trong khi đó, chiếc “ghế nóng” Giám đốc Tình báo Quốc gia được cho là cần nhiều phẩm chất hơn thế, bởi đây là vị trí giám sát tới 17 cơ quan tình báo của chính phủ, bao gồm cả Cục Tình báo Trung ương (CIA), Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA), điều phối hoạt động thu thập tin tức tình báo liên quan đến Mỹ trên phạm vi toàn cầu, thường xuyên báo cáo và đưa ra những lời khuyên tốt nhất cho Tổng thống về những mối đe dọa với nước Mỹ.

Chính vì vai trò quan trọng như vậy nên các thượng nghị sĩ Mỹ tỏ ra khá sốt ruột và tìm cách để nhanh chóng ổn định vị trí Giám đốc Tình báo Quốc gia. Thông thường, phe Dân chủ trong Quốc hội thường tìm cách trì hoãn phê chuẩn các đề cử nhân sự của Tổng thống Donald Trump. Nhưng việc các Thượng nghị sĩ Dân chủ đồng ý tiến hành phiên bỏ phiếu chỉ chưa đầy một tháng sau Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ thông qua đề cử của ông Donald Trump - dù ứng cử viên là một “gương mặt cũ” - cho thấy John Ratcliffe thực sự có những tố chất khiến các nghị sĩ Dân chủ phải vượt qua những định kiến về đảng phái.

John Ratcliffe có những tố chất khiến các nghị sĩ Dân chủ phải vượt qua những định kiến về đảng phái. Ảnh: Reuters

Cam kết độc lập chính trị

Không có lý do gì để những nghị sĩ đảng Cộng hòa phản đối đề cử của Tổng thống Donald Trump, nhưng với những nghị sĩ đảng Dân chủ, mọi chuyện khó khăn hơn nhiều. Để được phê chuẩn vào vị trí Giám đốc Tình báo Quốc gia, ông John Ratcliffe cần phải vượt qua được định kiến về việc “quá trung thành” với Tổng thống, bởi tính chất của vị trí này đòi hỏi yêu cầu rất cao về sự độc lập chính trị trong công việc. Yêu cầu độc lập về chính trị được nhắc tới nhiều hơn khi gần đây xuất hiện những đồn đoán cho rằng chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang cố gắng sử dụng các tin tức tình báo bí mật để xử lý các bất đồng chính trị.

Sự việc liên quan đến việc quyền Giám đốc Tình báo Quốc gia Richard Grenell đã trao cho Bộ trưởng Tư pháp William Barr một tài liệu về các cựu quan chức của chính quyền Obama. Trong đó, cựu Phó Tổng thống Joe Biden được cho là đã nhận những thông tin tình báo liên quan đến cựu cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn. Tổng thống Donald Trump cáo buộc chính quyền Obama nhằm vào ông Michael Flynn để “hạ bệ” ông, đồng thời gọi đây là “vụ bê bối Obamagate”

Vì thế, trong phiên điều trần trước Ủy ban Tình báo Thượng viện hồi đầu tháng 5, ông John Ratcliffe đã cam kết sẽ duy trì sự độc lập về chính trị trong các cơ quan tình báo quốc gia, sẽ thông báo cho Quốc hội  mọi diễn biến quan trọng mà cộng đồng tình báo Mỹ thu thập được. Ông cũng cam kết những thông tin của cộng đồng tình báo Mỹ sẽ được cung cấp một cách chân thực nhất, không bị thay đổi, không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố bên ngoài.

Ông John Ratcliffe tuyên thệ trước phiên điều trần ngày 5/5. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, ông John Ratcliffe không dễ dàng thuyết phục được các nghị sĩ Dân chủ nếu chỉ dựa vào những lời cam kết. Ngay trong phiên điều trần, ông Ratcliffe đã tách biệt bản thân với Tổng thống khi nói rằng, ông tin vào việc Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016 - mối hoài nghi mà Tổng thống Donald Trump luôn luôn bác bỏ.

Một số đồng nghiệp từng làm việc với John Ratcliffe còn nhắc thời gian làm việc của ông tại Hạ viện kể từ năm 2014 để cho thấy sự chính trực của ông. Họ nhận xét rằng John Ratcliffe thực sự là một người “đặc biệt”, người luôn cố gắng tách biệt khỏi các hội nhóm kín trong Quốc hội - điều khá phổ biến trong nền chính trị đậm tính đảng phái của Mỹ. Ông được mô tả là luôn tập trung vào công việc của chính mình, và rất nhiều lần chứng minh rằng người có tiếng nói trọng lượng nhất chưa chắc đã là người có hiệu quả công việc cao nhất.

Trong thời gian làm việc tại Ủy ban Tư pháp Hạ viện, ông cũng nổi tiếng không chùn bước trước bất kỳ thế lực chính trị nào, đồng thời sẵn sàng điều tra bất cứ nhân vật nào trong chính phủ bị vướng vào nghi ngờ lạm dụng quyền lực hoặc vi phạm lòng tin của công chúng. Việc John Ratcliffe được bổ nhiệm làm thành viên của Ủy ban Tình báo Hạ viện một lần nữa chứng minh sự tôn trọng mà các đồng nghiệp dành cho ông, bởi đây được coi là nơi dành cho số ít người đáng tin cậy nhất trong Quốc hội.

Điều hòa mối quan hệ với Tổng thống Donald Trump là thách thức lớn với ông John Ratcliffe. Ảnh: Daily Beast

Dù được đề cử vào vị trí Giám đốc Tình báo Quốc gia với rất nhiều kỳ vọng, nhưng nhiều người cũng cho rằng đây có lẽ là vị trí thách thức nhất của John Ratcliffe trong sự nghiệp chính trị của mình. John Ratcliffe có khả năng để chứng minh sự chính trực, công tâm, sự độc lập về mặt chính trị, nhưng không dễ để điều hòa được mối quan hệ cá nhân với Tổng thống Donald Trump - người nổi tiếng với việc sẵn sàng sa thải bất cứ ai làm ông mếch lòng.