Những bất cập
Tìm hiểu được biết Dự án di dân vùng thiên tai có nguy cơ sạt lở xã Hưng Lợi được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt từ năm 2008 do Chi cục phát triển nông thôn làm chủ đầu tư, xây dựng hạ tầng gồm 2 vùng: Cầu Đen 1, Cầu Đen 2.
Chủ đầu tư đã triển khai xây dựng các hạng mục hệ thống hạ tầng cơ bản như: đường, mương tiêu, điện, san lấp mặt bằng và các điểm đấu nối hệ thống nước sinh hoạt. Dự án đã hoàn thành quyết toán và bàn giao đưa vào sử dụng.
 |
| Nhu cầu của người dân làm nhà nâng nền cao lên, mương tiêu thoát và đường ống nước sach mãi dưới sâu. Ảnh: G.H |
Tuy nhiên, theo ông Phan Hữu Đạo - Chủ tịch UBND xã Hưng Lợi: Khu tái định cư tổng có 126 hộ, từ năm 2009 đến nay cơ bản dân đã ở hết, chỉ còn khoảng 13 lô đất trống. Khi bàn giao cho địa phương, hạ tầng cơ bản hoàn thành nhưng thiết kế ban đầu thấp, sau trận lụt lớn năm 2010, nhu cầu của người dân làm nhà phải nâng nền cao lên, mương tiêu thoát và đường ống nước sạch ở mãi dưới sâu nước không lên được.
Bên cạnh đó, khi triển khai dự án, họ chỉ đầu tư ở trong vùng được phê duyệt dự án còn hệ thống tiêu thoát từ dự án ra sông rạch thì không có mà xung quanh là đất đai sản xuất của nhân dân, xã không có nguồn kinh phí GPMB, vấn đề này dân đã kiến nghị nhiều qua các cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu hội đồng nhân dân các cấp.
Hiện nay, các hộ đã có điện sinh hoạt (mua từ điện lực Hưng Nguyên) nước sạch (nước máy bắt nối từ TP. Vinh), kinh phí để đấu nối điện và nước sinh hoạt do các hộ dân tự bỏ ra để lắp. Hiện vấn đề nan giải nhất vẫn là mương tiêu thoát nước thải chung.
 |
| Do không có mương gom tiêu thoát chung, nước thải sinh hoạt của người dân tái định cư dự án Cầu Đen xả trực tiếp ra ruộng của dân. ảnh: G.H |
Dẫn chúng tôi đi xem hiện trạng ở khu tái định cư Cầu Đen 1 và Cầu Đen 2, Bà Trịnh Thị Vân - Xóm trưởng xóm 6, cho biết: Trước đây khi chưa sáp nhập xóm thì có 2 luồng kiến nghị. Một là, của bà con tái định cư thuộc xóm 6, 7 cũ về vấn đề hệ thống nước thải không đảm bảo. Hai là, bà con có ruộng thuộc xóm 8 về việc người dân tái định cư dự án Cầu Đen 1, Cầu Đen 2 xả nước thải trực tiếp ra ruộng gây ô nhiễm môi trường, khiến nhiều hộ phải bỏ hoang do sản xuất không hiệu quả.
Giờ 3 xóm 6,7,8 sáp nhập thành xóm 6 thì vấn đề tiêu thoát và ô nhiễm đất sản xuất thành vấn đề chung của xóm. “Vừa rồi xã có về xác định ranh giới để làm hệ thống thoát nước thải, dân hy vọng làm được nên họ đóng góp xây dựng hệ thống nhánh nội bộ để đấu nối ra hệ thống nước thải chung nhưng chưa thực hiện được vì liên quan đến GPMB đất có bìa đỏ (đất ruộng 64 của dân)” - Bà Vân cho hay.
Trong năm 2020, tiếp nhận phản ánh của cử tri, ngày 25/9/2020, UBND huyện Hưng Nguyên đã cùng với UBND xã Hưng Lợi tiến hành kiểm tra thực tế 2 khu tái định cư Cầu Đen 1 và Cầu Đen 2.
Qua kiểm tra nhận thấy: Tại dự án Cầu Đen 1, hệ thống mương tiêu nước thải sinh hoạt đang có nhiều bất cập do trước đây dự án chưa tính hết được lượng nước thải sinh hoạt cũng như những biến động về địa hình sau khi các hộ dân sinh sống, dẫn đến thời điểm hiện tại khi các hộ dân sinh sống với lượng nước thải quá lớn trong khi hệ thống bể lắng quá nhỏ.
Một số đoạn mương tiêu không có hệ thống gom đưa về hố ga mà đổ trực tiếp ra đất sản xuất của dân ảnh hưởng đến việc sản xuất. Đây là vấn đề tồn tại từ nhiều năm nay.
 |
| Nước thải sinh hoạt của người dân tái định cư Dự án Cầu Đen 2 thải ra ruộng của dân ảnh hưởng đến sản xuất và ô nhiễm môi trường. Ảnh: G.H |
Tại dự án Cầu Đen 2 cũng đang gặp bất cập về mương tiêu nước thải, một số đoạn mương tiêu nước sinh hoạt không có hệ thống mương gom về hố ga mà đổ thải trực tiếp ra ruộng ảnh hưởng đến sản xuất của các hộ dân gần đó (hiện nay các hộ dân có ruộng sản xuất đổ bê tông chắn ngang đoạn mương tiêu nước sinh hoạt đổ trực tiếp ra đất sản xuất của họ nên khi có mưa, nước ứ đọng không tiêu thoát được).
Từ thực tế trên, ngày 28/9/2020, UBND huyện Hưng Nguyên có Công văn số 1321/UBND - TNMT.NN trả lời kiến nghị của cử tri, trong đó nêu rõ: UBND huyện Hưng Nguyên chỉ đạo UBND xã Hưng Lợi tổ chức làm việc với Ban cán sự xóm cùng các hộ dân liên quan xây dựng phương án, đảm bảo việc tiêu thoát nước không ảnh hưởng đến đất sản xuất cũng như môi trường. Đối với kiến nghị gặp khó khăn trong việc sử dụng nước sạch - giao UBND xã Hưng Lợi làm việc với Công ty cổ phần cấp nước Nghệ An để xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan để trả lời cho các hộ dân được rõ.
Còn vướng mắc
Tiếp nhận kiến nghị của cử tri trước Kỳ họp thứ 15, Hội đồng nhân dân tỉnh khóa XVII và UBND tỉnh đã chỉ đạo UBND huyện Hưng Nguyên thực hiện các nội dung:
- Đối với dự án Cầu Đen 1: Tổ chức họp dân, kế hoạch làm phần mương gom để tiêu, giải phóng mặt bằng tại vùng quy hoạch để xây mương tiêu. Hiện nay đang triển khai các bước để thực hiện việc xây dựng đoạn mương gom tiêu nước cho khu vực này.
- Đối với dự án Cầu Đen 2: Để giải quyết được vấn đề nước thải cần phải có quỹ đất để làm mương tiêu dẫn và làm hố ga tập trung, tuy nhiên phần quỹ đất lưu không thuộc dự án hiện tại không còn. UBND tỉnh sẽ chỉ đạo UBND huyện Hưng Nguyên tiếp tục nghiên cứu, có phương án xử lý cho các hộ dân.
 |
| Xóm trưởng xóm 6 và cán bộ địa chính xã Hưng Lợi kiểm tra hiện trạng. Ảnh: GH |
Theo Chủ tịch UBND xã Hưng Lợi, ông Phan Sỹ Đạo: Hiện vấn đề nước sạch đã cơ bản ổn định, còn vấn đề mương tiêu thoát chưa thể triển khai vì thiếu nguồn kinh phí mà cũng không biết thoát đi đâu vì vướng ruộng của dân, xã không có đủ thẩm quyền, kinh phí bồi thường GPMB.
Ông Trần Đình Hòa - cán bộ địa chính xã Hưng Lợi cũng cho biết: cách đây hơn một năm, xã đã về đo xác định ranh giới, dự tính Khu tái định cư Cầu Đen 1 làm mương bê tông đấu nối với các bể phốt dài khoảng 200m, còn ở Cầu Đen 2 làm mương bê tông dài nối ra cống tiêu úng của xóm thoát ra sông Rào Màng nhưng vấn đề đặt ra là kinh phí giải phóng mặt bằng.
Qua trao đổi, ông Phạm Ngọc Cừ - Trưởng phòng TNMT huyện Hưng Nguyên cũng cho biết: Hiện nay có nhiều cái vướng, bởi xung quanh là ruộng của dân phải giải phóng mặt bằng mà xã và huyện đều khó khăn về kinh phí, nguồn lực, bên cạnh đó còn vướng khu vực quy hoạch Nam thành phố Vinh...
 |
| Nhiều hộ dân ở khu tái định cư đã đầu tư nâng cấp hệ thống tiêu thoát nhưng chưa có hệ thống mương gom để đấu nối. Ảnh: G.H |
Về phía người dân tái định cư, bày tỏ mong muốn sớm được quan tâm đầu tư hệ thống mương tiêu thoát, giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường, tránh gây ảnh hưởng đến ruộng sản xuất của người dân.
Ông Đậu Quốc Việt , 77 tuổi ở xóm 6 cho biết: Gia đình tôi đến ở từ năm 2010, qua thời gian xung quanh người dân làm nhà, các khu vực bể phốt chứa nước thải bị bồi lắng, lại không có mương tiêu thoát chung, chảy ra ruộng hết, mùa nắng bốc nặng mùi hôi, nhiều lúc không chịu được, chỉ mong sớm được đầu tư hệ thống tiêu thoát nước để đảm bảo môi trường. Vấn đề này dân kiến nghị nhiều rồi, mong các cấp chính quyền và ngành chức năng quan tâm, giải quyết.
