Ứng dụng phần mềm xây dựng kịch bản xả lũ cho hồ thủy lợi lớn nhất Nghệ An

(Baonghean.vn) - Là một trong những hồ thủy lợi có dung tích và lưu vực lớn nhất Nghệ An, hồ Vực Mấu có tầm quan trọng đặc biệt trong phục vụ phát triển kinh tế - xã hội cũng như phòng chống lụt bão của tỉnh.

Hồ Vực Mấu có tầm quan trọng đặc biệt trong phục vụ phát triển kinh tế xã hội cũng như phòng chống lụt bão của tỉnh Nghệ An.

Hồ Vực Mấu có dung tích toàn bộ 74,1 triệu m³,  dung tích hữu ích 62,6 triệu m³ trên thượng nguồn sông Hoàng Mai, với diện tích lưu vực 215km² và đổ ra biển tại cửa Lạch Cờn thuộc huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

Công trình được xây dựng từ năm 1978 tại xã Quỳnh Trang (Thị xã Hoàng Mai) và được sửa chữa nâng cấp từ năm 2008. Hồ Vực Mấu có 4 trạm đo mưa: Vực Mấu,  Đông Xuân, Làng Tráng và Đá Bạc.

Đây là một trong những hồ thủy lợi có dung tích và lưu vực lớn nhất tỉnh Nghệ An, có tầm quan trọng đặc biệt trong phục vụ phát triển kinh tế - xã hội cũng như phòng chống lụt bão của tỉnh. Ngoài nhiệm vụ cấp nước cho 3.600 ha đất sản xuất, nước sinh hoạt cho 10 vạn dân thuộc địa bàn 19 xã phường của Thị xã Hoàng Mai và huyện Quỳnh Lưu, hồ còn có tác dụng phòng lũ.

Cán bộ Văn phòng Thường trực Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiến cứu nạn tỉnh  triển khai phần mềm xây dựng kịch bản xả lũ cho Hồ Vực Mấu.

Thực tiễn trong công tác quản lý, điều hành đảm bảo an toàn công trình và hạ du, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiên tai ngày càng phức tạp, khó lường, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn hồ đập. Trong khi đó, chưa có kịch bản xả lũ hồ Vực Mấu. 

Thực trạng này làm cho công tác quản lý nhà nước về an toàn hồ đập vẫn còn lúng túng, kéo theo bị động vùng hạ du và từng gây thiệt hại nặng nề khi hồ Vực Mấu xả lũ. Điều đó đòi hỏi phải nghiên cứu kịch bản, hoàn thiện công nghệ tính toán phục vụ công tác quản lý, điều hành vận hành thực tế hệ thống hồ chứa phòng lũ hàng năm.

Trước yêu cầu đó, Sở NN&PTNT đã đề xuất xây dựng phần mềm tích hợp đồng bộ công cụ phần mềm với hiển thị để tính toán lưu lượng dòng chảy đến và ra khỏi hồ chứa, bản đồ cảnh báo ngập lụt hạ du, phục vụ công tác phòng chống lũ hạ du hồ chứa nước Vực Mấu.

Giao diện chính của phần mềm xây dựng kịch bản xã lũ cho hồ Vực Mấu.

Việc sử dụng phần mềm này sẽ giả định các trường hợp bất lợi nhất ảnh hưởng đến an toàn hồ chứa. Ứng với mỗi kịch bản được xây dựng trên cơ sở dự báo về lượng mưa, cường độ mưa, thời gian mưa và sử dụng các trận mưa điển hình trong lịch sử ở 4 trạm đo mưa, phần mềm sẽ mô phỏng quá trình phân phối mưa ứng với tổng lượng mưa giả định.

Kết hợp với thông số mực nước hồ chứa hiện tại, phần mềm sẽ cho kết quả về các thông số lưu lượng nước đến hồ, mực nước hồ… tương ứng với mỗi thời đoạn giả định tính toán. Từ đó, cho ra kết quả cần vận hành hồ chứa như thế nào để đảm bảo đúng quy trình vận hành (số cửa van cần mở, thời gian và khẩu độ cửa van phải mở cũng như khả năng ngập lụt ở phía hạ du hồ chứa,...).

Cán bộ Văn phòng Thường trực Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiến cứu nạn tỉnh quản lý quá trình vận hành hồ chứa nước Vực Mấu thông qua phần mềm để xây dựng kịch bản xã lũ cho hồ Vực Mấu.

Phần mềm Thủy văn và Thủy lực tích hợp với hiển thị bản đồ ngập lụt phục vụ công tác điều hành, phòng chống lũ hạ du hồ Vực Mấu giúp quá trình vận hành hồ chứa nước Vực Mấu đảm bảo quy trình đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Sử dụng phần mềm giúp giảm thiểu diện tích ngập lụt vùng thượng lưu và hạ du hồ, giúp người quản lý có phương án chủ động ứng phó trong công tác vận hành an toàn hồ đập, vùng hạ du trong mọi điều kiện thời tiết.

Theo ông Nguyễn Sỹ Hưng - Phó Giám đốc Sở NN& PTNT, Chánh Văn phòng Thường trực Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiến cứu nạn tỉnh: “Việc sử dụng phần mềm để xây dựng kịch bản xả lũ cho hồ Vực Mấu sẽ đáp ứng lòng mong mỏi của người dân ở hạ lưu hồ, hạn chế đến mức tối thiểu thiệt hại về người và tài sản trong mùa mưa lũ. Hiện chúng tôi đang triển khai, xây dựng các kịch bản xả lũ có thể xảy ra, kiểm nghiệm một số kịch bản thực tế và sớm thông báo kịch bản xả lũ của hồ Vực Mấu đến với đơn vị vận hành và người dân”. 

Thanh Lê