Vụ bé 8 tuổi ở Thanh Chương bị cắt chế độ trẻ mồ côi: Cần khẩn trương sửa sai

Cháu bé mồ côi cả cha lẫn mẹ bị cắt chế độ trợ cấp xã hội

(Baonghean) - Cháu bé 8 tuổi mồ côi cả cha lẫn mẹ đang sống cùng ông, bà ngoại nhưng trên danh nghĩa lại là con nuôi của gia đình khác và cũng không có tên trong sổ hộ khẩu của gia đình này. Hiện cháu không được hưởng bất kỳ chế độ trợ cấp nào.

Cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh, sinh năm 2009, trú tại xóm Thượng Sơn, xã Thanh Hưng, huyện Thanh Chương, mồ côi cả cha lẫn mẹ, được bà ngoại Phan Thị Hiền cưu mang.

Năm 2013, bà Hiền làm hồ sơ để cháu được hưởng chế độ trợ cấp xã hội. Trong quá trình lập hồ sơ, cán bộ chính sách xã Thanh Hưng đề nghị bà Phan Thị Hiền tìm người nhận cháu làm con nuôi, vì “như vậy cháu mới được hưởng chế độ”.

Theo đó, bà Hiền đã nhờ người em dâu của mình là bà Trần Thị Hiển (cùng trú tại xã Thanh Hưng) đứng tên trong hồ sơ nhận cháu Mạnh làm con nuôi. Với sự đồng thuận của các bên, UBND xã Thanh Hưng đã công nhận cháu Mạnh là con nuôi của bà Hiển từ tháng 7/2013. Tháng 10/2013, cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh được nhận chế độ trợ cấp xã hội, thuộc đối tượng trẻ mồ côi; bà Phan Thị Hiền được hưởng chế độ người nuôi trẻ mồ côi.

Bà Phan Thị Hiền trao đổi với phóng viên Báo Nghệ An về hoàn cảnh của cháu ngoại Nguyễn Hoàng Huy Mạnh.

Đến tháng 10/2016, Nguyễn Hoàng Huy Mạnh bị cắt chế độ trợ cấp với lý do cháu đã được nhận làm con nuôi.

Từ đây đã nảy sinh việc tranh cãi về trách nhiệm của các bên liên quan.

Để cháu Mạnh được hưởng chế độ trở lại, cần hủy bỏ giấy chứng nhận nuôi con nuôi. Và để làm được điều này, những người làm tư pháp và chính quyền hai cấp huyện Thanh Chương hướng dẫn bà Phan Thị Hiền cần đệ đơn ra tòa án. Tuy nhiên, bà Hiền không đồng tình vì bà không sai trong việc hợp thức hóa cho cháu Mạnh từ trẻ mồ côi thành con nuôi; đề nghị ai đã làm sai thì cần thực hiện sửa sai để cháu Mạnh được hưởng chế độ trợ cấp trở lại; và có đơn gửi báo Nghệ An…

Ngày 24/11/2017, Báo Nghệ An đăng tải bài viết “Cháu bé mồ côi cả cha lẫn mẹ bị cắt chế độ trợ cấp xã hội”.

Trả lời bài viết này, tại Văn bản số 3298/UBND-LĐTBXH ngày 29/12/2017, UBND huyện Thanh Chương thông tin: Trước đây, bà Phan Thị Hiền và cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh được hưởng chế độ trẻ mồ côi và người nuôi trẻ mồ côi đúng theo Nghị định 67/2007/NĐ-CP, Nghị định 13/2010/NĐ-CP, Thông tư 24/2010/TT-BLĐTB&XH từ tháng 1/2013 đến tháng 9/2016. Thời điểm này không bắt buộc trẻ mồ côi, trẻ bỏ rơi phải có người nhận làm con nuôi hợp pháp mới được hưởng trợ cấp (trong hồ sơ hưởng trợ cấp không có giấy chứng nhận nuôi con nuôi mà bài báo đã nêu) nên cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh và bà Phan Thị Hiền được hưởng trợ cấp là đúng. 

Ngày 18/10/2016, UBND huyện ban hành Quyết định số 4181/QĐ-UBND cắt chế độ trẻ mồ côi của cháu Mạnh và chế độ nuôi dưỡng trẻ mồ côi của bà Hiền (thực hiện theo Công văn số 2625/LĐTBXH-BTXH của Sở LĐ-TB&XH về việc triển khai thực hiện chế độ chính sách bảo trợ xã hội theo Quyết định số 54/2016/QĐ-UBND tỉnh) là đúng theo quy định vì cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh đã được ông Phan Tuấn Tường và bà Trần Thị Hiền nhận làm con nuôi. 

Về hồ sơ nhận nuôi con nuôi đối với cháu Mạnh, theo UBND huyện Thanh Chương, căn cứ các quy định của Luật Nuôi con nuôi và Hồ sơ đăng ký nhận nuôi con nuôi đối với cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh do UBND xã Thanh Hưng cung cấp thì hồ sơ chưa đầy đủ.

Hồ sơ thiếu Lý lịch tư pháp của người nhận nuôi và cháu Mạnh không có tên trong hộ khẩu người nhận nuôi (như báo đã nêu); thực tế gia đình ông Phan Tuấn Tường và bà Trần Thị Hiển chưa nuôi cháu Mạnh một ngày nào. 

Giấy chứng nhận con nuôi cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh.

Về việc bà Phan Thị Hiền phản ánh cháu Mạnh và bà bị cắt chế độ trẻ mồ côi, cắt chế độ người nuôi trẻ mồ côi, theo UBND huyện Thanh Chương, đã chỉ đạo Phòng Tư pháp chủ trì phối hợp với Phòng Lao động -TB&XH làm việc với UBND xã Thanh Hưng và bà Phan Thị Hiền kiểm tra, xác minh. Qua đó, UBND huyện Thanh Chương có ý kiến: Căn cứ hồ sơ và thực tế của việc nhận nuôi con nuôi đối với cháu Mạnh, nếu gia đình bà Trần Thị Hiển và ông Phan Tuấn Tường không có nhu cầu, cũng như nhận thấy điều kiện nhận con nuôi không đảm bảo thì hướng dẫn ông bà gửi đơn yêu cầu chấm dứt việc nuôi con nuôi đến Tòa án nhân dân huyện để được giải quyết theo quy định.

Căn cứ quyết định chấm dứt việc nuôi con nuôi của Tòa án nhân dân huyện, UBND xã mới có cơ sở hướng dẫn bà Phan Thị Hiền lập hồ sơ đề nghị hưởng chế độ của trẻ mồ côi đối với cháu Mạnh để cháu tiếp tục được hưởng chế độ của mình. Trường hợp bà Phan Thị Hiền cho rằng, nhận con nuôi là hồ sơ giả (vì thực tế bà không ký vào hồ sơ) thì hướng dẫn bà có thể làm đơn gửi đến Công an huyện để được giải quyết theo quy định của pháp luật.
Dù UBND huyện Thanh Chương đã kiểm tra, xác minh, trả lời nội dung báo phản ánh nhưng còn một số vấn đề cần trao đổi. Về việc cháu Mạnh được hưởng chế độ trợ cấp theo đối tượng trẻ mồ côi từ năm 2013 đến tháng 10/2016, theo chúng tôi, không có vấn đề gì cần bàn cãi.

Tuy nhiên, việc cháu bị cắt chế độ, UBND huyện Thanh Chương cần phân định rõ trách nhiệm của các bên liên quan. Về nội dung này, trách nhiệm chính yếu, rõ ràng thuộc về cán bộ chính sách xã Thanh Hưng và chính quyền xã này thời kỳ năm 2013. 

Với cán bộ chính sách, do không nắm vững các quy định, đã hướng dẫn công dân làm một việc làm không cần thiết, dẫn đến những rắc rối sau này. Với UBND xã Thanh Hưng, việc công nhận cho ông Phan Tuấn Tường và bà Trần Thị Hiển nhận cháu Mạnh làm con nuôi là việc làm trái quy định của luật. Bởi tại Luật Nuôi con nuôi 2010 đã nêu rõ hành vi ông, bà nhận cháu làm con nuôi hoặc anh, chị, em nhận nhau làm con nuôi là bị nghiêm cấm (Khoản 6, Điều 13).
Về việc giúp cháu Mạnh được hưởng chế độ trợ cấp trẻ mồ côi trở lại, theo UBND huyện Thanh Chương, cần đến tòa án chấm dứt  việc nuôi con nuôi, là một cách làm đúng. Tuy nhiên sẽ rất phiền phức, khó khăn cho những người thân của cháu, là bà Hiền, bà Hiển, ông Tường, những người lớn tuổi. Hơn nữa, với cách làm này khiến họ bị tổn thương về mặt tinh thần, dù UBND xã Thanh Hưng đã có những động thái tích cực giúp đỡ. 

Theo chúng tôi, có thể thảo gỡ được những vướng mắc trên. Đó là UBND xã Thanh Hưng đã công nhận cho ông Tường, bà Hiển nhận cháu Mạnh làm con nuôi là sai với quy định của luật thì cần thực hiện thu hồi và hủy bỏ giấy chứng nhận nuôi con nuôi đã cấp cho ông Tường và bà Hiển; đồng thời sau đó, ra thông báo về việc thu hồi, hủy bỏ giấy chứng nhận này. Khi giấy công nhận nuôi con nuôi bị thu hồi, hủy bỏ; cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh đương nhiên sẽ đủ điều kiện để hưởng trợ cấp theo đối tượng trẻ mồ côi. 

Khi được trao đổi về hướng xử lý này, một số cán bộ làm tư pháp và cả Chủ tịch UBND xã Thanh Hưng - ông Lê Văn Nghị băn khoăn, bởi Luật Nuôi con nuôi quy định chỉ có tòa án mới có thẩm quyền hủy giấy công nhận nuôi con nuôi. Tuy nhiên, về việc thu hồi giấy chứng nhận nuôi con nuôi của UBND xã Thanh Hưng, theo Giám đốc Sở Tư Pháp - ông Hoàng Quốc Hào là có thể thực hiện được. Có sự chứng kiến của Chủ tịch UBND xã Thanh Hưng, Giám đốc Sở Tư pháp Hoàng Quốc Hào khẳng định qua điện thoại: “Nếu xã nhận thấy việc ra quyết định là sai thì xã có quyền thu hồi; trường hợp xã không nhận thấy sai mà chính quyền huyện nhận thấy xã làm sai thì huyện có thể ra quyết định thu hồi”. 

Thiết nghĩ, điều đáng quan tâm nhất trong sự việc này là khẩn trương phục hồi việc hưởng trợ cấp xã hội cho cháu Nguyễn Hoàng Huy Mạnh. Vì vậy, hướng giải quyết, bên cạnh tuân thủ đúng quy định của pháp luật, cần phù hợp hoàn cảnh, tránh mọi phiền toái không cần thiết cho công dân. Hơn nữa, phải tránh được việc công dân phải đến tòa án sửa sai do chính quyền cơ sở đã làm sai cho họ.