Để điều trị chứng mất ngủ một cách có hiệu quả, có thể căn cứ vào những triệu chứng (biểu hiện) cụ thể để xác định đúng nguyên nhân gây bệnh mà dùng bài thuốc phù hợp như sau:
1. Do tạng tâm và tạng tỳ bị hư tổn mà dẫn tới
- Nguyên nhân: Làm việc quá sức, mệt mỏi hoặc lo lắng, suy nghĩ … Biểu hiện mất ngủ hoặc hay ngủ mê, dễ tỉnh giấc; kèm theo một số triệu chứng như sắc mặt sạm, tinh thần uể oải, hay quên, tim đập dồn loạn nhịp từng cơn, ăn uống không ngon miệng, đau nhức cơ bắp, chất lưỡi nhợt, mạch nhỏ yếu.
- Chủ trị: Bổ tỳ, dưỡng Tâm.
- Bài thuốc sắc: Bá tử nhân (sao) 8g, hoài sơn (củ mài, sao vàng) 12g, hạt sen (để cả tâm, sao vàng) 12g, long nhãn 10g, non 12g, lá vông 12g, (sao đen) 8g; sắc uống ngày 1 thang. Uống liên tục 7-10 ngày là 1 liệu trình; nghỉ 5 ngày, rồi lại dùng tiếp liệu trình khác.
2. Do thận âm hư tổn, tâm hỏa thịnh gây ra mất ngủ
- Nguyên nhân: Cơ thể mất cân bằng âm dương, biểu hiện khó ngủ, hay ngủ mê, kèm theo các triệu chứng như dễ cáu giận, buồn bực vô cớ, đầu nặng, hoa mắt, lưng gối đau mỏi, lòng bàn chân bàn tay nóng, miệng khô họng khát, chất lưỡi đỏ, mạch nhỏ nhanh.
- Chủ trị: Giáng hỏa, thanh tâm.
- Bài thuốc sắc: Đậu đen 24g, vừng đen 24g, bánh tẻ 12g, lá dâu non 12g, lạc tiên (dây và lá) 12g, thảo quyết minh (hạt muồng, sao cháy đen); sắc uống ngày 1 thang. Uống liền 10 ngày là 1 liệu trình; nghỉ 5 ngày, rồi lại dùng tiếp liệu trình khác.
3. Do chức năng của tỳ vị (hệ tiêu hóa) suy giảm sinh ra mất ngủ
- Nguyên nhân: Các chất cặn bã ứ đọng lại (đàm tích) lâu ngày hóa thành Hỏa, gây nhiễu động thanh khiếu mà gây nên mất ngủ. Biểu hiện mất ngủ hoặc khó ngủ, ngủ hay mơ, dễ tỉnh giấc, đầu nặng, mắt hoa, vùng thượng vị khó chịu, đau tức hai bên sườn, miệng đắng, rêu lưỡi vàng nhờn, mạch hoạt nhanh.
- Chủ trị: Thanh nhiệt hóa đàm.
- Bài thuốc sắc: (để cả tâm) 24g, táo nhân (sao đen) 10g, trần bì 8g, hương phụ (củ gấu) 12g, la bạc tử (hạt củ cải) 12g, chi tử 8g, hạn liên thảo 12g, cam thảo 6g; sắc uống ngày 1 thang. Uống liền 7-10 ngày là 1 liệu trình; nghỉ 5 ngày, rồi lại dùng tiếp liệu trình khác.
