ĐỀ NGHỊ SỚM PHÊ DUYỆT QUY HOẠCH LÂM NGHIỆP QUỐC GIA
Phát biểu thảo luận, ông Trần Nhật Minh - đại biểu Quốc hội chuyên trách đoàn Nghệ An bày tỏ sự đồng tình cao với báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề, trong đó có nhiều nội dung quan trọng như: Cho phép kéo dài thời gian thực hiện, giải ngân nguồn vốn ngân sách được phân bổ cho các chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023 chưa giải ngân hết tiếp tục thực hiện đến ngày 31/12/2024; đồng ý chủ trương thực hiện thí điểm khoán kinh phí 3 chương trình mục tiêu quốc gia theo địa bàn cấp huyện; cân đối, bố trí đủ ngân sách theo đúng các Nghị quyết của Quốc hội để thực hiện có hiệu quả các chương trình.
Về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, đại biểu Trần Nhật Minh bày tỏ lo ngại trước đánh giá “còn hiện tượng các xã miền núi không đăng ký phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới đến năm 2025 vì các xã miền núi cao thuộc vùng đặc biệt khó khăn khi đạt chuẩn nông thôn mới (không còn thuộc đối tượng xã đặc biệt khó khăn) sẽ không còn được hưởng các chế độ an sinh xã hội (bảo hiểm y tế, hỗ trợ gạo cho học sinh, chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức…)" và đề nghị cần được quan tâm xử lý sớm.
“Vấn đề này cũng đã được cử tri vùng đồng bào dân tộc thiểu số kiến nghị gửi đến Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 và tiếp tục kiến nghị tại Kỳ họp thứ 6 này theo tổng hợp của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tuy nhiên đến nay vẫn chưa được giải quyết”, vị đại biểu đoàn Nghệ An trăn trở.
Do đó, ông bày tỏ hết sức đồng tình với kiến nghị của Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan hoàn thành trong năm 2023 việc bổ sung các chính sách để giải quyết những bất cập khi triển khai thực hiện Quyết định số 861/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 và địa bàn các xã miền núi đã công nhận đạt chuẩn nông thôn mới. Bởi, hầu hết các hộ dân sống ở các xã, thôn, bản khu vực này đều là đồng bào dân tộc thiểu số, mà đa số là hộ nghèo, cận nghèo, điều kiện kinh tế hết sức khó khăn.
Về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, đại biểu Trần Nhật Minh nêu lên bất cập từ thực tiễn ở Nghệ An. Theo đó, trên địa bàn tỉnh Nghệ An có khoảng hơn 50.000 ha rừng tự nhiên nằm ngoài quy hoạch 3 loại rừng. Toàn bộ diện tích rừng này đã được tỉnh đưa vào quy hoạch 3 loại rừng; tuy nhiên, hiện nay quy hoạch lâm nghiệp quốc gia vẫn chưa được phê duyệt.
Trong đó, có một số diện tích đã được giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình thuộc đối tượng được hỗ trợ công tác bảo vệ rừng. Song theo quy định “hỗ trợ bảo vệ rừng đối với rừng quy hoạch là rừng phòng hộ và rừng sản xuất là rừng tự nhiên đã giao cho cộng đồng, hộ gia đình”.
Do đó, để đảm bảo chính sách kịp thời đến với các đối tượng, đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị sớm có hướng dẫn xử lý vướng mắc trên theo hướng trong lúc chờ quy hoạch lâm nghiệp quốc gia được phê duyệt, vẫn thực hiện chi trả chính sách hỗ trợ bảo vệ rừng cho các đối tượng rừng tự nhiên hiện nay đang nằm ngoài quy hoạch 3 loại rừng.
Cũng theo Quy định tại Quyết định số 1719 của Thủ tướng Chính phủ, đối tượng được thụ hưởng tiểu dự án 1, Dự án 3 (Tiểu dự án phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp bền vững gắn với bảo vệ rừng và nâng cao thu nhập cho người dân, thuộc Dự án Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị), gồm: Hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số, hộ gia đình người Kinh nghèo đang sinh sống ổn định tại các xã khu vực II, III thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi… cộng đồng dân cư không thuộc các xã khu vực II, III thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Tuy nhiên, vị đại biểu đoàn Nghệ An cho rằng, theo quy định trên thì các thôn đặc biệt khó khăn theo Quyết định số 433 ngày 18/6/2021 của Ủy ban Dân tộc nhưng lại thuộc xã khu vực I thì không thuộc đối tượng thực hiện tiểu dự án 1, Dự án 3. Do đó, để đảm bảo không bỏ sót đối tượng thụ hưởng, đề nghị sớm có hướng dẫn khắc phục vướng mắc này.
VẪN CÒN TÌNH TRẠNG ĐÙN ĐẨY, NÉ TRÁNH TRÁCH NHIỆM
Phát biểu thảo luận, Thiếu tướng Trần Đức Thuận - Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng – An ninh của Quốc hội bày tỏ trăn trở khi bên cạnh những kết quả đạt thì việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trong thời gian qua còn có nhiều nội dung, mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt được như kỳ vọng.
“Việc giải ngân chậm không chỉ lãng phí về tiền bạc vì đầu tư không kịp thời mà cái quan trọng là các mục tiêu, dự án tốt đẹp của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo chưa đến được kịp thời với người nghèo”, vị đại biểu đoàn Nghệ An phát biểu.
Trên cơ sở chỉ ra những nguyên nhân khách quan và chủ quan, và nêu rõ quan điểm là nguyên nhân chủ quan vẫn là chính, Thiếu tướng Trần Đức Thuận chỉ rõ một số vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện chưa được giải quyết kịp thời.
Vai trò của Ban chỉ đạo chung cho 3 chương trình mục tiêu quốc gia hoạt động chưa thực sự hiệu quả. Sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương trong giải quyết vướng mắc phát sinh chưa chủ động, kịp thời. Cán bộ làm công tác giảm nghèo chưa đáp ứng được yêu cầu về số lượng, chủ yếu là kiêm nhiệm; còn có hạn chế về năng lực tham mưu.
Đặc biệt theo đại biểu, tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trong giải quyết các công việc liên quan đến các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững vẫn còn.
“Đây là những vấn đề tồn tại Quốc hội cần phải đánh giá thật kỹ, xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan; Chính phủ cũng như các địa phương cần có giải pháp thực sự hiệu quả khắc phục trong thời gian tới”, vị đại biểu đoàn Nghệ An nêu ý kiến.
Trên cơ sở đó, Thiếu tướng Trần Đức Thuận kiến nghị một số giải pháp để thực hiện tốt Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững; trong đó từ thực tiễn của Nghệ An đã phát động Chương trình hỗ trợ xây dựng sửa chữa nhà cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2023 – 2025, đại biểu đề nghị bên cạnh đầu tư sử dụng có hiệu quả nguồn vốn từ ngân sách, tiếp tục vận động các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cộng đồng doanh nghiệp, nhà hảo tâm tích cực đóng góp nguồn lực, góp phần thực hiện các mục tiêu.
ĐỀ XUẤT GIAO QUYỀN CHO HĐND CẤP TỈNH ĐỂ ĐẨY NHANH GIẢI NGÂN
Về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Liên hiệp Phụ nữ Nghệ An, cho rằng, việc giải ngân vốn của chương trình chậm, nguyên nhân cơ bản là vướng mắc về cơ chế vận hành, thể hiện các văn bản chỉ đạo, điều hành nhiều và chậm nhưng ban hành rồi các văn bản lại vướng mắc về quy chế, quy định hiện hành và điều kiện thực tiễn.
Nhận định Chính phủ, Ủy ban dân tộc và các bộ, ngành liên quan rất có trách nhiệm nhưng văn bản sửa rồi vẫn chưa tháo gỡ được triệt để, lại phải chờ sửa văn bản theo hệ thống, rất mất thời gian, vị đại biểu đoàn Nghệ An đề nghị đối với những vấn đề còn vướng mắc, cấp Trung ương nên ban hành các quy định có tính quan điểm, nguyên tắc; tăng cường kiểm tra, giám sát và giao quyền cụ thể cho HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để phù hợp với thực tiễn địa phương.
Đại biểu Hoàng Thị Thu Hiền cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan tập trung tháo gỡ khó khăn vướng mắc từ các quy định; nâng mức hỗ trợ để thu hút người dân, doanh nghiệp, nhà khoa học vào cuộc để thực hiện thành công Dự án 3 về phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị vì đến ngày 30/6/2023, mới giải ngân được 3,1%.
Trong khi đây là dự án duy nhất liên quan đến hỗ trợ cho chính người dân phát triển kinh tế, phát triển nội lực, tạo sự phát triển bền vững; thực sự khai thác tiềm năng, thế mạnh của vùng, như Mục tiêu tổng quát đã xác định khi thiết kế Chương trình.
Vị đại biểu đoàn Nghệ An cũng đề nghị, Chính phủ đánh giá thật sự thẳng thắn, phân tích những vướng mắc, bất cập và đưa ra các giải pháp phù hợp; nâng cao hiệu quả hoạt động của các cấp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số vì tỷ lệ giải ngân đến ngày 30/6/2023 mới đạt 17%; đồng thời đồng tình với đề xuất của Đoàn giám sát đối với Chính phủ là cần thiết thiết lập hệ thống đánh giá, giám sát Chương trình thực sự khách quan, khoa học, để có cơ sở dữ liệu đúng, sát thực tế và minh bạch.
