Ngày 13/10/2023, Sở Công Thương ban hành quyết định thành lập Đoàn kiểm tra việc thực hiện Quy trình vận hành các hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc.
Đoàn kiểm tra gồm các thành viên thuộc Sở Công Thương và Chi cục Thủy lợi. Ông Trần Thanh Hải - Phó Giám đốc Sở Công Thương được giao nhiệm vụ Trưởng đoàn.
Nhiệm vụ, quyền hạn của Đoàn kiểm tra là tổ chức kiểm tra việc thực hiện Quy trình vận hành liên hồ, quy trình vận hành đơn hồ đối với các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc.
Xử lý vi phạm hoặc đề xuất phương án xử lý (nếu có) báo cáo UBND tỉnh, Giám đốc Sở Công Thương để được xem xét, giải quyết. Đối tượng kiểm tra là các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc. Thời gian kiểm tra là 5 ngày, kể từ ngày ký ban hành quyết định.
Theo tìm hiểu của Báo Nghệ An, Công ty cổ phần Prime Quế Phong là chủ sở hữu hồ chứa thủy điện Châu Thắng; còn Công ty cổ phần Za Hưng là chủ sở hữu hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc.
Vào lúc 23h42’ ngày 26/9, Công ty cổ phần Prime Quế Phong phát hành Thông báo số 67/TB-PQP gửi đến các cơ quan chức năng, báo cáo vận hành xả lũ lúc 4h sáng ngày 27/9 với lưu lượng xả từ 76m3/s đến 450m3/s .
Thế nhưng, đến 2h38’ ngày 27/9 lại có Thông báo số 68/TB-PQP nêu việc thủy điện Nhạn Hạc xả khẩn cấp nên thực hiện xả lúc 2h35’ với lưu lượng xả tăng lên đến 1200m3/s. Đến 6h56’ ngày 27/9 tiếp tục có Thông báo số 69/TB-PQP dự kiến đến 8h30’ tăng mức xả lên đến 2500m3/s về hạ du.
Theo cán bộ Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, Công ty cổ phần Prime Quế Phong chưa tuân thủ đúng quy định. Vì theo quy định, thông báo vận hành xả lũ phải được ban hành trước khi thực hiện xả lũ ít nhất 4h đồng hồ.
Với Công ty cổ phần Za Hưng, vào ngày 27/9/2023 có Thông báo số 2709/2023/TB-NMNH về việc vận hành điều tiết hồ chứa Nhà máy Thủy điện Nhạn Hạc gửi đến các cơ quan chức năng có liên quan.
Theo Công ty cổ phần Za Hưng, do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới từ tối ngày 26/9/2023 trên lưu vực hồ chứa thuỷ điện Nhạn Hạc có lúc mưa vừa, có lúc mưa to đến rất to. Lưu lượng nước về hồ thủy điện Nhạn Hạc đang tăng và dự báo tiếp tục tăng trong nhiều giờ tới làm mực nước hồ có nguy cơ vượt quá cao trình 312.0m.
Công ty cổ phần Za Hưng dự kiến xả tăng cường qua 2 của van tràn xả sâu lúc 5h30 ngày 27/09; tổng lưu lượng xả dự kiến từ 500 đến 1100 m3/s. Theo Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh cho biết, Thông báo số 2709/2023/TB-NMNH được Công ty cổ phần Za Hưng gửi đến Văn phòng lúc 2h10’.
Về thiệt hại do lũ lụt gây ra ở huyện Quỳ Châu trong ngày 26 – 27/9/2023, UBND huyện Quỳ Châu đã có báo cáo tổng hợp gửi lên UBND tỉnh (Báo cáo số 37/BC-UBND ngày 4/10/2023).
Thiệt hại về người, có một người chết đuối là ông Lữ Văn Khuyên (SN 1952), trú tại bản Hoa Tiến 1, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, tìm thấy thi thể lúc 12h30’ ngày 29/9/2023; phải thực hiện di dời đến nơi an toàn trên 5.000 người.
Có 1 nhà ở bị sập hoàn toàn (xã Châu Nga), 1.371 nhà/30 khối, bản bị ngập lụt. Quốc lộ 48A với chiều dài khoảng 44 km bị chia cắt 8 điểm; Quốc lộ 48D có 8 điểm sạt lở hàng trăm khối đất đá; tỉnh lộ 544 dài khoảng 34km có 3 điểm sạt lở tại dốc Bù Xen; tuyến đường Châu Thuận- Châu Hội bị sạt lở 3 điểm; nhiều tuyến đường chính của các xã bị sạt lở, chia cắt nhiều thôn, bản; tất cả các cầu tràn trên địa bàn huyện bị ngập hoàn toàn. Nhiều công trình thủy lợi bị sạt lở, cuốn trôi, hư hỏng như hồ chứa nước nhỏ Huôi Húng; Kè Minh Châu…
Toàn huyện Quỳ Châu bị đổ gãy 40 cột hạ thế, 5 cột trung thế; 3 trạm biến áp, 02 máy đóng ngắt điện từ xa bị ngập. Có 15 trạm BTS của Vinaphone, 7 trạm của mạng Viettel bị hư hỏng và mất sóng. 36/36 trường học phải nghỉ học; 14.906 học sinh phải nghỉ học do ảnh hưởng mưa lớn, trong đó có hơn 100 học sinh Trường THPT Quỳ Châu ở trọ nội trú, và trong các hộ dân bị mất hết sách, tư trang học tập; có 5 điểm trường và 4 trạm Y tế ở các xã Châu Tiến, Châu Thắng, Châu Hội, Châu Bình bị ngập sâu trong nước.
Lũ lụt đã làm 850,48 ha lúa hè thu mùa, 123,29 ha hoa màu và 190,79 ha thủy sản bị thiệt hại; 234,45 ha cây trồng hàng năm bị ngập, gãy đổ; 776 con gia súc trâu, bò, lợn cùng 23.032 con gia cầm bị chết. Nhiều cơ quan, đơn vị và hộ dân bị thiệt hại về đồ điện tử, đồ gia dụng, ô tô, xe máy... Ước tính tổng thiệt hại toàn địa bàn huyện Quỳ Châu lên đến 177.331 triệu đồng.
Tại Báo cáo số 37/BC-UBND, huyện Quỳ Châu cũng xác định, dẫn đến thiệt hại là do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới từ ngày 26/9/2023 đến ngày 27/9/2023, đã xảy ra mưa to đến rất to, lượng mưa đo được trên 310mm, lũ trên thượng nguồn chảy về lớn; đồng thời các nhà máy như Nhạn Hạc, Châu Thắng, Nậm Pông đã xả lũ với lưu lượng 2000 - 2500 m3/s, đã gây ngập lụt diện rộng trên toàn địa bàn huyện.
Bởi tình hình thiệt hại lũ lụt nặng nề, UBND huyện Quỳ Châu kiến nghị UBND tỉnh, các sở, ban, ngành cấp tỉnh xem xét sớm hỗ trợ kinh phí khắc phục thiệt hại; đồng thời đề nghị UBND tỉnh hỗ trợ, đánh giá nguyên nhân gây lũ lụt, trong đó xem xét quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện trong việc xả lũ ngày 27/9/2023.
Liên quan đến lũ lụt ở huyện Quỳ Châu, ngày 12/10/2023 Báo Nghệ An có bài viết “Lũ lụt Quỳ Châu: Những điều cần nói”. Trong đó, nhìn nhận bên cạnh khí hậu bất thường gây mưa lớn dẫn đến tình trạng lũ lụt ở huyện Quỳ Châu thì đã có những tác động xấu mà lẽ ra phải sớm được dự báo, ngăn ngừa để giảm thiểu các thiệt hại.
