Sáng 27/12, tại xã Lĩnh Sơn, huyện Anh Sơn (Nghệ An), Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Ngãi và tỉnh Nghệ An tổ chức Lễ kỷ niệm 130 năm ngày sinh đồng chí Phan Thái Ất (1/1/1894 - 1/1/2024) - nguyên ủy viên Xứ ủy Trung Kỳ, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi năm 1931.
Lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi dự lễ có các đồng chí: Đặng Ngọc Huy - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh; Đặng Ngọc Dũng - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và lãnh đạo một số ban, ngành; đại diện Thường trực các huyện Nghĩa Hành, Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi - đơn vị kết nghĩa với huyện Anh Sơn.
Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dự lễ có các đồng chí: Nguyễn Văn Thông - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy; Nguyễn Thị Thu Hường - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và đại diện một số ban, ngành.
Cùng dự có lãnh đạo huyện Anh Sơn, xã Lĩnh Sơn và họ tộc Phan Hoàng, cùng đông đảo nhân dân địa phương.
Trước khi diễn ra Lễ kỷ niệm, các đồng chí lãnh đạo hai tỉnh Quảng Ngãi, Nghệ An đã về dâng hương tại khu mộ đồng chí Phan Thái Ất, nhà thờ chi họ đồng chí Phan Thái Ất, và nhà thờ họ Phan tại xã Lĩnh Sơn.
Đồng chí Phan Thái Ất sinh năm 1894, trong một gia đình có truyền thống yêu nước tại làng Nam Sơn, huyện Anh Sơn.
Năm 1923, đồng chí đã cùng những thanh niên tiến bộ ở quê hương lập Hội Tâm giao, quyên góp tiền bạc, cổ động và ủng hộ thanh niên xuất dương qua Xiêm (Thái Lan) du học; lập “Trại Cày” ở bãi Lơi Lơi, mở hiệu buôn Yên Xuân làm nơi tập hợp những người có xu hướng tiến bộ trong vùng đến đọc sách báo và bàn việc chống Pháp.
Năm 1926, đồng chí tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tỉnh Nghệ An. Ngày 25/9/1929, đồng chí được kết nạp vào Đông Dương Cộng sản Đảng và được bầu làm Bí thư Chi bộ Dương Xuân - Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện Anh Sơn.
Tháng 11/1929, Tổng Nông hội đỏ Nghệ An được thành lập, do đồng chí Phan Thái Ất làm Bí thư. Với trách nhiệm được giao, đồng chí Phan Thái Ất đã tích cực gây dựng, phát triển phong trào cách mạng nhiều nơi trong tỉnh Nghệ An.
Bị địch truy nã gắt gao, để tránh tổn thất cho phong trào cách mạng, từ tháng 2/1930, đồng chí Phan Thái Ất được Ban Chấp hành Kỳ bộ Trung kỳ điều động vào công tác tại các tỉnh Nam Trung Bộ, chịu trách nhiệm xây dựng cơ sở Đảng và phong trào cách mạng ở các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên.
Tháng 4/1930, với tư cách là phái viên Phân cục Xứ ủy Trung kỳ, đồng chí được phân công về hoạt động ở tỉnh Quảng Ngãi. Tại đây, đồng chí Phan Thái Ất đã cùng với đồng chí Nguyễn Nghiêm trực tiếp chỉ đạo việc soạn thảo, đề ra những chủ trương để phát triển phong trào cách mạng phù hợp với tình hình thực tế của tỉnh.
Tại Đại hội lần thứ nhất Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi vào tháng 6/1930, đồng chí Nguyễn Nghiêm được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, đồng chí Phan Thái Ất được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.
Tháng 10/1930, trước tình hình mới, đồng chí Phan Thái Ất được phân công phụ trách bộ phận phía Bắc sông Trà Khúc gồm các huyện: Sơn Tịnh, Bình Sơn, Trà Bồng, Sơn Hà. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đồng chí, phong trào cách mạng các huyện trên phát triển ngày càng mạnh mẽ, nhiều nơi chính quyền địch hầu như bị tê liệt.
Ngày 6/3/1931, đồng chí Nguyễn Nghiêm bị địch bắt và bị chúng xử chém tại bãi sông Trà Khúc. Tỉnh ủy Quảng Ngãi cử đồng chí Phan Thái Ất làm Bí thư.
Đến tháng 6/1931, đồng chí được bổ sung vào Xứ ủy Trung Kỳ và được phân công làm ủy viên Thường trực Xứ ủy. Tháng 7/1931, đồng chí bị thực dân Pháp bắt, đày lên nhà tù Buôn Ma Thuột và sau đó đầy ra Côn Đảo.
Đánh giá về phong trào đấu tranh cách mạng của Đảng bộ và nhân dân Quảng Ngãi trong 2 năm 1930-1931 dưới sự lãnh đạo của đồng chí Phan Thái Ất, Trung ương Đảng đã khẳng định: “Rồi tới Quảng Ngãi, tuy phong trào chưa bằng Nghệ Tĩnh, nhưng nó vẫn là mạnh nhất trong phía Nam Trung Kỳ”.
Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, đồng chí được đón về đất liền, sau đó được Đảng, Nhà nước cử đi làm nhiệm vụ quốc tế, giúp nước bạn Campuchia cho đến năm 1953 trở về quê hương tiếp tục công tác và nghỉ hưu năm 1961.
Ghi nhận công lao cống hiến trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, đồng chí vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng và truy tặng: Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Nhất và nhiều Huân chương cao quý khác.
“Những đóng góp của đồng chí Phan Thái Ất đối với phong trào cách mạng tỉnh Quảng Ngãi là vô cùng quan trọng, to lớn”, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ngãi Đặng Ngọc Huy khẳng định tại Lễ Kỷ niệm 130 năm ngày sinh đồng chí Phan Thái Ất và nhấn mạnh: Đồng chí là tấm gương sáng để Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân noi theo, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu vươn lên xây dựng quê hương giàu đẹp, sớm đưa Quảng Ngãi trở thành tỉnh phát triển khá của vùng miền Trung.
Đồng thời, Đảng bộ và Nhân dân hai tỉnh Nghệ An và Quảng Ngãi sẽ tiếp tục phát huy mạnh mẽ hơn nữa truyền thống đoàn kết, thúc đẩy hợp tác, thực hiện hiệu quả các nội dung theo Bản ghi nhớ đã được ký kết giữa Ban Thường vụ hai tỉnh vào tháng 7/2023 để phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh; xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị hai tỉnh ngày càng vững mạnh, đời sống Nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc.
Dịp này, các đồng chí lãnh đạo hai tỉnh Quảng Ngãi và Nghệ An đã cắt băng khánh thành Nhà bia ghi công đồng chí Phan Thái Ất trong khuôn viên nhà thờ họ Phan tại xã Lĩnh Sơn, huyện Anh Sơn. Trước đó, vào năm 2015, nhằm tri ân, tưởng nhớ và tôn vinh công lao đóng góp to lớn của đồng chí Phan Thái Ất, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã xây dựng Bia đá tưởng niệm đồng chí.
