Câu lạc bộ gặp khó
CLB Dân ca ví, giặm xã Ngọc Sơn được xem là nòng cốt của huyện Thanh Chương trong phong trào gìn giữ và phát huy văn hóa phi vật thể của nhân loại. Được thành lập từ năm 2009, CLB Dân ca ví, giặm Ngọc Sơn không chỉ nổi tiếng trong và ngoài huyện mà đây còn là đơn vị có nhiều đóng góp trong quá trình làm hồ sơ để trình UNESCO công nhận. CLB cũng là đơn vị được chọn để trình diễn tại Quảng trường Hồ Chí Minh trong lễ vinh danh Dân ca ví, giặm là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.
Ở CLB Dân ca ví, giặm xã Ngọc Sơn có 1 nghệ nhân nhân dân, 2 nghệ nhân ưu tú. Các thành viên trong CLB hoạt động khá đều tay và thường xuyên được mời tham dự trong các Festival cũng như các kỳ Liên hoan Tiếng hát Làng Sen cấp huyện, cấp tỉnh và rất nhiều lần đạt giải, được xem là mô hình CLB dân ca cấp tỉnh hiệu quả. Câu lạc bộ cũng làm tốt việc trao truyền dân ca cho thế hệ trẻ bằng việc mở rất nhiều lớp đào tạo trong và ngoài huyện.
"Nhiều lần chúng tôi đạt các giải Vàng, Bạc trong các kỳ liên hoan cấp tỉnh và cấp liên tỉnh về trình diễn Dân ca xứ Nghệ; từng được xây dựng là mô hình CLB dân ca cấp tỉnh” - NNND Võ Thị Hồng Vân- Chủ nhiệm CLB cho biết.
Không riêng gì CLB Dân ca, ví giặm xã Ngọc Sơn, trên địa bàn huyện Thanh Chương còn có 3 câu lạc bộ khác ở các xã Thanh Lĩnh, Đại Đồng, Đồng Văn đều hoạt động "đều tay", có nhiều đóng góp trong việc bảo tồn, phát huy Dân ca ví, giặm xứ Nghệ.
Điều đặc biệt, cả 4 câu lạc bộ này đều có một điểm chung là chưa nhận được hỗ trợ từ Nghị quyết 29/2021/NQ-HĐND ngày 09/12/2021 (sau đây gọi là Nghị quyết 29) của Hội đồng nhân dân tỉnh quy định chính sách hỗ trợ đối với nghệ nhân, CLB trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể.
Khoản 1, 2, Điều 3, Nghị quyết 29 quy định: Các CLB bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể phải được Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định thành lập, phê duyệt điều lệ; Có ban chủ nhiệm và có ít nhất từ 20 hội viên trở lên; Hoạt động định kỳ, thường xuyên ít nhất 1 kỳ sinh hoạt/1 tháng; Thực hành diễn xướng và tổ chức truyền dạy nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn; Tích cực tham gia các liên hoan, cuộc thi, các hoạt động giao lưu, quảng bá di sản văn hóa của tỉnh và địa phương được hỗ trợ 30.000.000 đồng/CLB mới thành lập để mua sắm nhạc cụ, đạo cụ, biểu diễn và 5.000.000 đồng/CLB/năm để hoạt động.
Nghệ nhân Nhân dân Hồng Vân - Chủ nhiệm CLB Dân ca ví, giặm xã Ngọc Sơn chia sẻ, chính sách đã được ban hành từ 3 năm, gần như tất cả các câu lạc bộ Dân ca, ví giặm cấp xã trong tỉnh đều đã được hưởng chính sách từ Nghị quyết 29, nhưng các câu lạc bộ ở huyện Thanh Chương đều chưa được thụ hưởng chính sách này. “Nếu đà này, câu lạc bộ chúng tôi rất khó để tồn tại, phát triển. Anh em trong câu lạc bộ cũng cảm thấy phân tâm, tủi phận”, Nghệ nhân Nhân dân Hồng Vân tâm sự.
Đi tìm nguyên nhân
Thắc mắc về việc vì sao CLB Dân ca ví, giặm xã Ngọc Sơn và 3 CLB khác nữa trên địa bàn vốn đã thành lập từ nhiều năm nay nhưng đến nay vẫn chưa được hưởng chính sách theo Nghị quyết 29, bà Nguyễn Thị Quý - chuyên viên phòng Văn hóa huyện Thanh Chương cho hay: “Ngay sau khi Nghị quyết số 29 ban hành, chúng tôi đã có công văn hướng dẫn cho các xã thực hiện hoàn thiện hồ sơ theo các điều khoản được quy định của nghị quyết, nhưng vì một vài vướng mắc nên CLB Dân ca ví, giặm các xã Ngọc Sơn, Đại Đồng, Thanh Lĩnh, Đồng Văn vẫn chưa hoàn thiện được”.
Theo bà Nguyễn Thị Quý, tại Điểm a, Khoản 1, Điều 3 của Nghị quyết số 29 quy định, điều kiện được hỗ trợ là phải được Chủ tịch UBND cấp huyện ban hành quyết định thành lập phê duyệt điều lệ. Trong khi hồ sơ thành lập các CLB từ năm 2009 trên địa bàn huyện Thanh Chương chỉ có cấp xã phê duyệt.
Bên cạnh đó, việc hoàn thiện hồ sơ và phê duyệt hồ sơ cũng phải được Phòng Nội vụ thẩm định. Ông Đậu Bá San – Phó Phòng Nội vụ huyện Thanh Chương cho biết: Theo Điểm a, Khoản 1, Điều 3 về điều kiện để được hỗ trợ đối với CLB bảo tồn, phát huy di sản văn hóa phi vật thể quy định trong Nghị quyết 29 thì các CLB cấp xã chưa đủ cơ sở để được hưởng chế độ chính sách này. Bởi theo Nghị định 45 của Chính phủ, muốn thành lập Hội, những người sáng lập phải thành lập ban vận động thành lập Hội. Ban vận động thành lập Hội được cơ quan quản lý Nhà nước về ngành, lĩnh vực chính mà hHi dự kiến hoạt động công nhận. Cộng thêm điều kiện để thành lập một CLB cấp xã thì CLB cấp huyện phải thẩm định và rà soát lại quá trình hoạt động của CLB cấp xã.
Sau khi Nghị quyết số 29/2021/NQ-HĐND ngày 09/12/2021 của Hội đồng nhân dân tỉnh quy định chính sách hỗ trợ đối với nghệ nhân, CLB trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể được ban hành, ngày 30/3/2022, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Văn bản số 2079/UBND-VX về việc thực hiện Nghị quyết số 29/2021/NQ-HĐND ngày 09/12/2021 của HĐND tỉnh.
Theo văn bản này, để các CLB thành lập mới được tiếp cận chính sách hỗ trợ thì UBND huyện, thành phố, thị xã phải thẩm định, ban hành quyết định thành lập phê duyệt, điều lệ hoạt động cho các CLB thành lập mới theo quy định tại Nghị định 45/2010/NĐ-CP ngày 21/4/2010 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động, quản lý hội và các điều kiện theo quy định tại Khoản 1, Điều 3, Nghị quyết số 29/2021/NQ-HĐND ngày 09/12/2021 của HĐND tỉnh Nghệ An.
Đối với các câu lạc bộ đã thành lập, hoạt động trước ngày 1/1/2022 nhưng chưa đầy đủ các thủ tục thì phải tổ chức kiểm tra, rà soát lại, hướng dẫn các CLB hoàn thiện đầy đủ thủ tục theo đúng quy định.
Theo lãnh đạo của Sở Văn hóa và Thể thao, vấn đề này được hầu hết các huyện, thành, thị thực hiện khá tốt. Các huyện, thành, thị chỉ yêu cầu các CLB cấp xã, phường mới thành lập hoàn thiện bản danh sách thành viên CLB hiện thời, điều lệ hội là có thể thành lập Ban vận động theo Nghị định 45 của Chính phủ và huyện sẽ có trách nhiệm trong việc hoàn thiện hồ sơ theo đúng Khoản 1, Điều 3 (Chủ tịch UBND cấp huyện ban hành quyết định thành lập phê duyệt điều lệ) và tổ chức buổi lễ ra mắt CLB.
Đối với CLB cũ, đã thành lập trước ngày 1/1/2022 chỉ cần danh sách thành viên CLB hiện thời, điều lệ hoạt động là huyện sẽ bổ sung thủ tục kiện toàn. Từ đây, phòng văn hóa cấp huyện trình cấp tỉnh phê duyệt và cấp kinh phí thường xuyên. Do đó, ở hầu hết các huyện, thành, thị các CLB cấp xã cả mới và cũ đều được hưởng chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết số 29 của HĐND tỉnh.
Bà Phan Thị Anh - Trưởng phòng Quản lý di sản, Sở Văn hóa và Thể thao cho biết: “Trên địa bàn tỉnh, hiện chỉ còn huyện Thanh Chương là chưa kiện toàn, hoàn thiện thủ tục các CLB Dân ca, ví giặm hoạt động trước ngày 1/1/2022 để được hưởng kinh phí thường xuyên theo Nghị quyết số 29 của Hội đồng nhân dân tỉnh. 4 CLB Dân ca ví, giặm cấp xã ở huyện Thanh Chương, nhất là CLB Dân ca ví , giặm xã Ngọc Sơn đã nhiều lần có kiến nghị với Sở. Theo tôi, huyện Thanh Chương cần sớm tạo điều kiện, hỗ trợ các CLB hoàn thiện thủ tục để được hưởng chính sách này”.
