1. Đặc điểm và công dụng chữa bệnh của cây mua
Cây mua còn có tên là mua bà, dã mẫu đơn, sơn thạch lựu, địa như... Tên khoa học là Melastoma candidum D. Don; thuộc họ Mua (Melastomaceae).
Cây mua cao khoảng 1m, thân, cành và lá có lông nhám màu nâu, mọc dày sần sùi; lá mọc đối, phiến lá hình bầu dục, mặt trên ráp, mặt dưới nhiều lông mềm; có 5-7 gân nổi rõ, mép nguyên. Hoa to có phấn, màu hồng tím, thường mọc 2-3 đóa ở đầu cành. Quả hình trứng, có lông. Để làm thuốc, thu hái toàn bộ cây dùng riêng hoặc phối hợp với những vị thuốc khác dưới dạng thuốc sắc.
Theo Đông y:
- Thân, cành và lá mua: Có vị chua, chát; tính mát. Có tác dụng hoạt huyết tiêu thũng (làm tan máu ứ, hóa tích trệ, tiêu sưng); trừ phong thấp; thanh nhiệt giải độc, cầm máu, trị tiêu chảy và đi lỵ.
- Quả mua: Có vị nhạt, tính bình; dùng chữa tử cung xuất huyết, phụ nữ thiếu sữa.
- Rễ mua: Có vị chát, tính bình. Có tác dụng kiện tỳ chỉ tả, chỉ huyết hóa ứ. Dùng chữa chứng tiêu hóa kém, đau dạ dày, tả lỵ, tiện huyết, kinh nguyệt quá nhiều, phong thấp, chấn thương tụ máu đau nhức, ...
2. Bài thuốc từ cây mua trong phòng chữa bệnh
- Chữa vết thương phần mềm tụ máu và sưng tấy: Lá mua tươi giã nát, chế thêm chút giấm, chưng nóng, đắp vào nơi tổn thương.
- Chữa ngộ độc sắn: Cành lá hoặc rễ mua tươi 80-100g. Sắc nước uống.
- Giảm đau khớp gối: Cành lá mua 25g, dây kim ngân 12g; sắc với nước, chia 2 lần uống trong ngày.
- Tử cung xuất huyết: Quả mua 20g, sao đen, sắc với nước uống.
- Kinh nguyệt ra máu quá nhiều: Rễ mua khô 50g, sắc với nước, chia uống trong ngày.
- Chữa phong tê thấp : Rễ mua khô 50g, hạ khô thảo 15g, rượu 50ml; sắc kỹ với nước, chia 2 lần uống trong ngày.
- Chữa tắc tia sữa: Lá mua tươi 50g, thịt lợn nạc 100g; hầm lên ăn.
- Thiếu sữa: Quả mua 20g (có thể thêm xuyên sơn giáp 9g, thông thảo 6g), chân giò lợn 1 cái; hầm chín, chia ăn trong ngày.
- Chữa lỵ trực khuẩn, viêm ruột cấp: Rễ mua khô 120g, nước 600ml; sắc còn 100ml, uống hết một lần hoặc chia thành 2 phần uống trong ngày.
- Chữa nhọt ở vành tai hoặc ống tai ngoài (nhĩ ung): Lá mua tươi 30g, tai lợn một cái; sắc nước uống.
