Nhiều trẻ bị rối loạn Tic
Thời gian gần đây, Bệnh viện Tâm thần Nghệ An có tiếp nhận khá nhiều bệnh nhân mắc Rối loạn Tic (Tic Disoder) đến khám và điều trị. Các bệnh nhân đều dưới 18 tuổi, thông thường rơi vào 2 độ tuổi 5-6 tuổi và 11-12 tuổi. Bệnh nhân khi đến khám thường có một trong các biểu hiện như nháy mắt, chun mũi, nhún vai, nhăn trán, lắc đầu, giật cơ hàm hay tắc lưỡi, thở dài, ho, lẩm bẩm, hắng giọng, la hét... thậm chí có bệnh nhân mang nhiều biểu hiện nói trên.
Chị T.T.H - mẹ của cháu N.V.T (12 tuổi, ở thành phố Vinh) cho hay: Thời gian gần đây, khi chơi với con, vợ chồng tôi mới phát hiện cháu có biểu hiện lạ là thường nháy, giật một bên mắt không tự chủ. Vợ chồng tôi rất lo nên đưa con đi khám thì được bác sĩ bảo cháu mắc chứng rối loạn Tic và được giới thiệu đến Bệnh viện Tâm thần để khám, điều trị. Tại đây, chúng tôi đã được bác sĩ giải thích rõ, kê thuốc, cho về nhà điều trị. Rất hối hận là thời gian qua vợ chồng chưa thật quan tâm đến cháu, còn bỏ mặc cháu với điện thoại. Cháu ở nhà hay tự mở điện thoại chơi điện tử với xem TikTok.
Theo các bác sĩ Bệnh viện Tâm thần Nghệ An: Rối loạn Tic là cử động bất thường của các cơ, lặp đi lặp lại không kiểm soát được. Nếu xảy ra ở các cơ vận động thì được gọi là Tic vận động; xảy ra ở các cơ hô hấp thì gọi là Tic âm thanh….Thực ra đây là bệnh lành tính, thường gặp ở trẻ em, có khoảng 20% trẻ ở độ tuổi đi học mắc phải rối loạn này. Hội chứng này thường xảy ra ở trẻ em dưới 18 tuổi. Tần suất, cường độ và thời gian mắc Tic ở mỗi đứa trẻ là khác nhau. Có khoảng 65% trẻ mắc Tic sẽ tự khỏi sau 1 năm, đặc biệt khi bước vào giai đoạn dậy thì. Tuy nhiên, có khoảng 35% trẻ mắc Tic là cần phải điều trị.
Rối loạn Tic vận động đơn giản bao gồm các biểu hiện như nháy mắt, chun mũi, nhún vai, lắc đầu, giật cơ hàm. Rối loạn Tic vận động phức tạp bao gồm các hành động tự vỗ vào người, tự cắn, nhảy nhót, giậm chân, xoay tròn. Rối loạn Tic âm thanh đơn giản gồm thở dài, ho, lẩm bẩm, tặc lưỡi, hắng giọng, la hét. Rối loạn Tic âm thanh phức tạp bao gồm việc nói các từ hoặc các câu lặp đi lặp lại và không phù hợp với bối cảnh…Ngoài ra còn có rối loạn Tic hỗn hợp cả vận động lẫn âm thanh.
Bác sĩ Nguyễn Đức Tài - Bệnh viện Tâm thần Nghệ An cho biết: Thực tế cho thấy, trong thời đại hiện nay, có nhiều trẻ mắc rối loạn Tic. Tuy nhiên, trẻ mắc Tic chỉ được phụ huynh cho đi khám khi phát hiện trẻ mắc Tic ở mắt và Tic đã ảnh hưởng đến việc học tập… Rất khó để xác định rõ trẻ mắc Tic là do nguyên nhân cụ thể nào nhưng tựu chung lại là do cả 2 yếu tố là gen di truyền và môi trường sống. Yếu tố môi trường sống có thể là do rối loạn chất; do căng thẳng và bạo lực gia đình; do ảnh hưởng của việc xem tivi, điện thoại, ipad, hoặc chơi các trò chơi điện tử quá nhiều. Việc xem tivi, điện thoại, ipad, hoặc chơi các trò chơi điện tử quá nhiều sẽ khiến trẻ bị kích thích, căng thẳng khiến Tic xuất hiện, gia tăng, kéo dài. Nếu chấm dứt tình trạng này thì Tic sẽ giảm đi.
Trẻ bị rối loạn Tic cần được phát hiện, điều trị sớm bởi nếu để tình trạng này kéo dài, nặng thêm sẽ khiến trẻ bị những di chứng tâm lí do bị bạn bè trêu chọc, học tập kém hơn. Việc điều trị cho trẻ mắc rối loạn Tic không quá phức tạp khi y học đã có nhiều phương pháp, liệu pháp điều trị chứng minh có hiệu quả, bao gồm liệu pháp dùng thuốc, tâm lý; “cai” xem tivi, điện thoại, ipad, chơi điện tử.
Cẩn trọng với ti vi, điện thoại, ipad kết nối internet
Theo Bác sĩ Lê Văn Bình – Phó Trưởng Khoa Thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An: Rối loạn Tic đã được lịch sử y khoa ghi nhận khi công nghệ chưa phát triển. Tuy nhiên trong khoảng 5 năm trở lại đây, Tic xuất hiện nhiều hơn. Trẻ mắc rối loạn Tic thường do cha mẹ quá bận bịu, không có thời gian chăm con, cho con xem tivi, internet, chơi game, chơi ipad... quá nhiều.
Thực tế rối loạn Tic không quá đáng lo. Đáng lo hơn đó là những bệnh thường đi kèm với Tic, các chứng rối loạn tâm thần đồng diễn như tăng động giảm chú ý, rối loạn cưỡng bức, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn hoạt động…Những rối loạn tâm thần này ngoài nguyên nhân là do yếu tố di truyền thì việc xem tivi, điện thoại, ipad kết nối internet quá nhiều (rối loạn internet) chính là yếu tố khiến bệnh được khởi phát và tăng nặng lên.
Khi trẻ mắc các rối loạn internet, rối loạn tâm thần thì việc học tập sẽ kém hẳn, áp lực học đường khiến trẻ tự ti, không muốn đến trường. Đồng thời, trẻ cũng thiếu hoạt bát, kém giao tiếp, gặp khó khăn trong việc thiết lập các mối quan hệ xã hội, xử lý các tình huống… Tất cả các yếu tố này sẽ trở thành di chứng tâm lý khiến trẻ khó khăn trong việc phát triển bản thân, dần trở thành một gánh nặng xã hội trong tương lai - bác sĩ Lê Văn Bình nêu rõ.
Biểu hiện của trẻ mắc các rối loạn tâm thần nói trên thường dễ nhận thấy và rối loạn internet cũng vậy. Rối loạn Internet thể hiện ở việc thời gian trẻ sử dụng tivi, điện thoại, ipad kết nối internet ngày một tăng; trẻ thức khuya liên tục và thường đòi hỏi, cáu bẳn, bực dọc, khó chịu khi bị cách ly với tivi, điện thoại, ipad kết nối internet… Việc điều trị rối loạn internet và các rối loạn tâm thần có liên quan đến rối loạn internet là rất khó khăn. Trong đó, liệu pháp sử dụng thuốc không chiếm ưu thế. Liệu pháp tâm lý, thay đổi thói quen, tách biệt trẻ khỏi môi trường internet, giảm áp lực học hành cho trẻ, giảm sự căng thẳng trong gia đình mới là chính yếu. Điều này đòi hỏi sự kỳ công của chính gia đình bệnh nhân.
Dưới góc độ y học, ngoài chứng rối loạn internet, việc trẻ sử dụng tivi, điện thoại, ipad kết nối internet quá nhiều cũng gây ra rất nhiều những vấn đề sức khỏe cả về thể chất và tinh thần. Nhiều tổn thương rất khó hồi phục, ảnh hưởng đến cả cuộc đời. Những tổn thương bao gồm: Tổn thương vĩnh viễn hoặc khó điều trị các bệnh lý liên quan đến mắt, bao gồm mắt nháy, ngứa và đỏ, khó tập trung vào một vật gì đó, mắt mỏi hoặc mờ; đau cổ, thoái hóa cột sống cổ, hội chứng co cứng cơ cột sống cổ, tăng tỷ lệ gù, vẹo cột sống; tổn thương khớp ngón cái; tăng nguy cơ nhiễm bệnh do cơ thể suy nhược và lây nhiễm vi rút trên điện thoại và máy tính; bức xạ điện thoại di động có thể làm giảm số lượng tinh trùng làm vô sinh ở nam giới; rối loạn giấc ngủ, đau đầu kéo dài, trầm cảm...
Bác sĩ Nguyễn Đức Tài cũng nêu lên một thực tế: Việc tách biệt trẻ ra khỏi môi trường Internet cũng chưa hẳn là đúng khi mà sử dụng Internet là xu hướng thời đại. Yếu tố có lợi, có hại song hành. Vấn đề đặt ra là phụ huynh cân nhắc và định hướng cho trẻ sử dụng Internet như thế nào.
Thứ nhất, phụ huynh không nên cho trẻ dưới 2 tuổi sử dụng tivi, điện thoại, máy tính, ipad kết nối Internet. Thứ hai, khi trẻ sử dụng, phải có người lớn kế bên. Phụ huynh cùng xem và giải thích, tương tác với trẻ, thay vì để trẻ chỉ tương tác với thiết bị. Thứ ba, khi trẻ sử dụng, cần để trẻ sử dụng một cách chủ động, không bị động. Thứ tư, mỗi 30-45 phút trẻ dùng thiết bị, cần nghỉ 15 phút. Mỗi ngày nên dùng 2 lần. Cuối cùng, khi phát hiện trẻ có các hội chứng rối loạn thì cần ngừng ngay việc sử dụng thiết bị hoặc giảm thời gian sử dụng đến mức tối thiểu.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, khi đã nhận diện các yếu tố nguy cơ, các gia đình cần chấm dứt ngay việc “nhờ” điện thoại, ipad, ti vi kết nối internet để dỗ, trông con hộ. Tuỳ theo điều kiện mà các gia đình cho con tham gia các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao, hoạt động cộng đồng, trải nghiệm một cách phù hợp./.
