Cam Xã Đoài tại xã Nghi Diên, huyện Nghi Lộc từ lâu nổi tiếng là giống cam đắt đỏ. Nếu như các giống cam khác được bán với giá từ 30.000 - 60.000 đồng/kg trên thị trường, thì riêng cam Xã Đoài tại địa phương này, các năm trước bán với giá từ 50.000 - 70.000 đồng/quả. Riêng năm nay, theo khảo sát thì mức giá sẽ tăng lên, chạm mốc gần 100.000 đồng/quả. Mặc dù vậy, người trồng cam vẫn không vui do sản lượng cam thấp kỷ lục.
Gia đình ông Phan Công Hưởng ở xóm Yên Phúc, xã Nghi Diên là một trong những hộ dân trồng cam có tiếng tại địa phương. Hiện nay, cam đã bắt đầu chín rộ và chuẩn bị cho vụ thu hoạch dịp Tết Nguyên đán. Những chùm cam trĩu quả, treo lúc lỉu, vàng óng khiến ai cũng phải trầm trồ.
Mặc dù cam đẹp nhưng ông Hưởng vẫn không thể nén tiếng thở dài, ông chia sẻ: Nhìn đẹp thế thôi nhưng đó là những cây còn sót lại đấy. Vì trong tổng số 200 gốc cam thì có đến 70% số cây bị rụng quả. Lúc đầu gia đình dự kiến sẽ thu hoạch được trên 20.000 quả, nhưng hiện nay chỉ khoảng 10.000 quả thôi, giảm một nửa, không biết từ giờ đến Tết có bị rụng nữa không, gia đình lo lắm, vì toàn bộ công chăm sóc cả năm chỉ trông chờ bán vào dịp Tết…
Theo ông Hưởng thì năm nay thời tiết mưa nhiều, sương muối đã làm cho cây cam bị úng rễ, quả rụng kỷ lục. Đối với những cây còn quả, ông phải trông coi ngày đêm để giữ được quả trên cây. Nhiều người đã đến đặt với số lượng lớn vào dịp Tết, tuy nhiên, ông không dám nhận cọc vì sợ đến ngày giao quả lại không đạt số lượng theo yêu cầu.
Cách đó không xa, vườn cam của gia đình ông Nguyễn Văn Thọ còn tiêu điều hơn. Hàng chục gốc cam mới 7 năm tuổi chỉ còn vài cây có quả nhiều, số cây còn lại chỉ lưa thưa vài quả nằm trên cây.
Ông Thọ cho biết: Vườn cam này năm ngoái cho thu nhập trên 200 triệu đồng, riêng năm nay thì may ra được khoảng vài chục triệu đồng thôi vì đã rụng hết rồi. Số tiền này không đủ tiền phân bón, đầu tư, công sức đổ vào... Những khách hàng quen cũng đã gọi điện để đặt trong dịp Tết, tôi chỉ bảo với họ rằng, đến trực tiếp tại vườn để lựa chọn quả vì không còn nhiều như trước nên không dám chốt đơn.
Do sản lượng cam giảm kỷ lục nên theo chia sẻ của người trồng cam ở xã Nghi Diên thì năm nay sẽ bán với giá cao hơn tại vườn, dao động từ 70.000 - 90.000 đồng/quả. Đây là mức giá không dễ để người tiêu dùng tiếp cận, tuy nhiên, do là giống cam ngon nức tiếng nên nhiều khách hàng thập phương vẫn chấp nhận bỏ ra số tiền lớn để thưởng thức.
Ông Phan Công Dương - Chủ tịch UBND xã Nghi Diên cho biết: Cam Xã Đoài là cây trồng chủ lực của địa phương nhiều năm qua. Tuy nhiên, năm nay người trồng cam đối mặt với nhiều khó khăn vì số lượng cam rụng quá nhiều, chưa kể đến một số cây bị sâu bệnh. Hiện toàn xã có khoảng 30 ha cam, trong đó, có 10 ha cho thu hoạch thường xuyên. Trung bình mỗi năm, toàn xã thu về khoảng 20 tỷ đồng từ bán cam, tuy nhiên, năm nay dự kiến sẽ giảm hơn 50% doanh thu do số lượng quả không còn nhiều.
Cam Xã Đoài tại xã Nghi Diên thường được gọi là cam “tiến vua”. Theo lịch sử ghi lại, nguồn gốc của giống cam này xuất phát từ châu Âu, được người Pháp đưa về địa phương trồng hơn 100 năm trước. Điều đặc biệt hơn là chỉ có đất ở vùng Nghi Diên mới trồng được loại cam cho vị ngon ngọt đặc trưng như thế, nếu đưa giống đi nơi khác trồng sẽ không còn giữ hương vị này.
