Tỷ lệ mắc bụi phổi cao chưa từng có
Ông Trần Minh Tuệ - Phó Giám đốc Sở Y tế Nghệ An cho biết, sau gần 1 tháng làm việc, đoàn điều tra bệnh nghề nghiệp do Sở này thành lập theo chỉ đạo của UBND tỉnh đã có kết quả ban đầu khám sức khỏe cho các công nhân đã và đang làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến (đóng tại huyện Nghi Lộc). Đây là công ty có hàng loạt công nhân mắc bụi phổi silic trong thời gian ngắn, trong đó 6 người đã tử vong.
"Sau gần 1 tháng, chúng tôi đã thăm khám cho 81 người đã và đang làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến. Trong số này có 3 người đã phát hiện bệnh bụi phổi silic, nay tái khám, còn 78 người đi khám lần đầu. Kết quả cho thấy, trong số 81 người thì có đến 57 người mắc bụi phổi silic", ông Tuệ nói và cho hay, trong 57 người này, có 19 người đã bị thể nặng, 25 người bị thể trung bình và 13 người bị thể nhẹ. Ngoài ra, còn có 2 người do phim chụp bị mờ nên chưa xác định được.
Trong danh sách mà Công ty TNHH Châu Tiến báo cáo, có 117 người từng làm việc tại công ty này. Tuy nhiên, dù đã thông báo, nhưng đến nay 36 người vẫn chưa đến thăm khám. Trong số những người được khám, một số trường hợp đã đi xuất khẩu lao động, hoặc rời khỏi địa phương. Đối với 6 trường hợp đã tử vong, đoàn điều tra cũng đã xác định bệnh nghề nghiệp cho 5 người. 1 trường hợp còn lại, vẫn chưa có cơ sở để xác định. Đây là trường hợp của anh Hồ Đức H. (trú huyện Quỳnh Lưu). Anh H. là công nhân của Công ty TNHH Châu Tiến đầu tiên tử vong sau thời gian ngắn xin nghỉ việc.
"Đối với trường hợp này, đoàn cũng đã liên hệ với tất cả các bệnh viện người này từng điều trị, nhưng hồ sơ cho thấy người này điều trị bệnh khác. Trường hợp này, đoàn sẽ tiếp tục điều tra", ông Tuệ cho biết.
Như vậy, tính thêm 5 trường hợp đã tử vong, đến nay đã ghi nhận tổng cộng 62 người từng làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến mắc bụi phổi silic, trong tổng số 87 người được giám định và khám sức khỏe. “Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục khám sức khỏe cho những người còn sót lại, nhiều khả năng số người mắc bệnh sẽ nhiều hơn. Đây là tỷ lệ mắc bụi phổi cao bất thường, chưa từng xảy ra ở một doanh nghiệp nào ở Việt Nam từ trước tới nay”, một cán bộ đoàn điều tra cho biết.
Cũng theo vị này, hầu hết những công nhân trực tiếp làm việc trong các dây chuyền trộn bột đá đều bị mắc bụi phổi. Trong số những người từng làm việc ở Công ty TNHH Châu Tiến may mắn không mắc phải căn bệnh này thì phần lớn làm việc tại bộ phận bên ngoài như bảo vệ, kế toán, nhân viên văn phòng…
“Có những trường hợp làm việc tại đây mấy tháng thôi nhưng cũng mắc bụi phổi. Với môi trường có hàm lượng silic tự do cao trên 99% như thế thì chỉ cần làm việc 3 tháng cũng đã đủ nhiễm bệnh. Căn bệnh này tiến triển âm thầm nên các công nhân cũng không biết, khi có các triệu chứng thì đã rất nặng rồi. Vì thế, ngoài đảm bảo môi trường lao động, bảo hộ lao động thì việc khám sức khỏe định kỳ cho công nhân để phát hiện bệnh sớm là rất quan trọng. Nhưng công ty này lại không làm điều đó”, vị này nói thêm.
Việc khám sức khỏe và điều tra bệnh nghề nghiệp này được thực hiện theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Trước đó, UBND tỉnh Nghệ An có văn bản giao các cơ quan liên quan tổ chức điều tra bệnh nghề nghiệp đối với những lao động đã mất. Thực hiện xác định bệnh nghề nghiệp cho những công nhân còn đang điều trị. Tổ chức giám định mức suy giảm khả năng lao động ngay sau khi có kết quả xác định bệnh nghề nghiệp cho những người còn đang điều trị và khám xác định bệnh nghề nghiệp cho người lao động đã và đang làm việc tại Công ty TNHH Châu Tiến.
Nhiều vi phạm
Ngay sau khi có kết quả khám sức khỏe cho các công nhân, Công an tỉnh Nghệ An cũng đã thu thập hồ sơ, vào cuộc để điều tra vụ việc.
Trước đó ngày 12/5, UBND tỉnh đã có quyết định thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra tại công ty này. Kết quả kiểm tra cho thấy, công ty này có hàng loạt vi phạm. Cụ thể, công ty chưa lập hồ sơ báo cáo đề xuất cấp giấy phép môi trường trình cơ quan có thẩm quyền thẩm định, cấp phép. Công tác thu gom, lưu trữ chất thải nguy hại chưa đúng quy định, còn để lẫn chất thải nguy hại với chất thải thông thường. Chất thải nguy hại thu gom chưa triệt để. Kho lưu giữ chất thải nguy hại chưa đúng quy định. Công ty cũng chưa hợp đồng với đơn vị có chức năng vận chuyển xử lý chất thải công nghiệp thông thường. Kho lưu giữ chất thải công nghiệp thông thường, chất thải sinh hoạt chưa đáp ứng được yêu cầu. Mạng lưới thoát nước nội bộ sân công nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu. Chưa xây dựng hệ thống thoát nước cho toàn bộ nhà máy.
Các loại hóa chất như Acid Oxalic, NaOH, Chrome Oxide Green, Acid Boric… sử dụng cho hoạt động sản xuất chưa được bố trí kho lưu giữ riêng, còn để chung trong xưởng sản xuất. Hơi axit phát tán trong nhà xưởng làm ảnh hưởng tới sức khỏe người lao động. Quá trình ngâm tẩm, tẩy trắng đá silic được thực hiện trong bể, không có biện pháp thu axit cưỡng bức, công nghệ thô sơ, hơi axit tạo ra làm ảnh hưởng sức khỏe người lao động. Dây chuyền nghiền đá silic được thực hiện bằng công nghệ “dã chiến” ngoài trời, không có biện pháp thu bụi. Trong khi đó, băng chuyền vận chuyển từ lò sấy hơi đốt vào công đoạn nghiền tinh là băng chuyền hở, là nơi phát sinh bụi khi hoạt động. Công ty chưa lắp đặt hệ thống xử lý bụi phát sinh từ lò sấy hơi đốt, hơi axit phát sinh từ quá trình sấy sau khi ngâm tẩy trắng. Tại khu vực nghiền tinh, bụi mịn silic phát tán rất nhiều làm ảnh hưởng tới môi trường làm việc và sức khỏe người lao động….
Mặc dù vậy, đoàn chỉ lập biên bản vi phạm hành chính và kiến nghị xử phạt trong 2 lĩnh vực, gồm không tiến hành quan trắc môi trường lao động để kiểm soát tác hại đối với sức khỏe người lao động và không tổ chức khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho người lao động, với mức phạt chỉ hơn 100 triệu đồng.
Trong quyết định xử phạt còn đưa ra 2 tình tiết giảm nhẹ cho công ty này đó là “trong năm 2023, công ty đã tổ chức khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho 14 công nhân”, và “đã tiến hành quan trắc môi trường trong năm 2023”. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, việc công ty này tổ chức khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho các công nhân và tiến hành quan trắc môi trường vào tháng 3/2023, là do yêu cầu từ cơ quan chức năng, thời điểm nhiều công nhân đã tử vong vì mắc bụi phổi. Chính vì vậy, đây khó có thể xem là tình tiết giảm nhẹ.
Vụ việc hàng loạt công nhân ở Công ty TNHH Châu Tiến mắc bụi phổi chỉ được phát hiện khi nhiều người đã tử vong, người thân của họ làm đơn gửi chính quyền địa phương vào đầu năm 2023. Nhận được phản ánh từ người dân, tháng 2/2023, huyện Nghi Lộc đã thành lập đoàn kiểm tra, đi cùng đoàn còn có cán bộ Ban quản lý Khu kinh tế Đông Nam và Liên đoàn Lao động tỉnh. Tuy nhiên, khi tới công ty này để kiểm tra, lãnh đạo công ty đã không hợp tác.
Theo lãnh đạo huyện Nghi Lộc, một lần khác, đoàn của huyện do một vị Phó Chủ tịch UBND huyện dẫn đầu đến kiểm tra công ty sau khi xảy ra vụ việc, nhưng khi tới nơi, phía công ty không chịu mở cổng để vào. "Họ bảo huyện Nghi Lộc không có quyền kiểm tra", vị này nói và cho hay, sau đó UBND huyện Nghi Lộc mới làm văn bản báo cáo để đề nghị UBND tỉnh thành lập đoàn kiểm tra liên ngành.
