Dũng sỹ diệt máy bay

Đại tá Đặng Thọ Truật (SN 1951), quê ở xã Nghi Long, huyện Nghi Lộc. Năm 1968, ông viết tâm thư, lên đường chiến đấu và được phân về Đại đội 3, Tiểu đoàn 54, Sư đoàn 324. Sau 5 tháng huấn luyện, tháng 11/1968 đơn vị được lệnh lên đường chiến đấu, hành quân bộ từ Nghệ An vào Quảng Bình, sang đất bạn Lào rồi trở lại Thừa Thiên Huế. Tại Nam Lào, trận đánh đầu tiên, ông và đồng đội đã bắn rơi 1 máy bay địch. Sau đó là trận đánh chiến dịch Abia mà báo chí Mỹ gọi là “đồi thịt băm lính Mỹ”, đánh cao điểm 935 diệt một trung đoàn của Mỹ tại Thừa Thiên Huế. Trận đánh ở chiến dịch 935, ông là xạ thủ số 1, bắn hạ 5 máy bay Mỹ (trong đó có 1 chiếc phản lực F4H). Kết thúc chiến dịch, sau 23 ngày đêm chiến đấu ông được thưởng Huân chương Chiến công giải phóng hạng Ba, Huân chương Dũng sỹ diệt máy bay và Huân chương Dũng sỹ diệt Mỹ.

Đại tá Lương Hồng Phong, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh tặng hoa chúc mừng Đại tá Đặng Thọ Truật. Ảnh: Phong Quang

Cô Pung là một dãy núi cao, nằm ở địa phận A Sầu, A Lưới (Thừa Thiên Huế). Đỉnh Cô Pung cao 1.650m. Năm 1968, quân Mỹ đã từng chiếm đóng điểm cao 1478 để làm bàn đạp tiến công ra Tây Bắc Thừa Thiên, tập kích vào hậu cứ, đánh phá khu hậu cần, hậu phương nhằm chặn đường tiếp tế của ta. Trong những ngày cuối tháng 7/1970, địch dùng 27 lượt máy bay B52 rải thảm nhiều đợt theo dọc dãy núi Cô Pung đến cao điểm 1478. Chúng ném bom CPU 7 tấn nhằm phát quang đỉnh Cô Pung. Sau đó, một tốp trực thăng 3 chiếc bay lượn trên đỉnh cao 1478 để “dọn bãi” và trinh sát sẵn sàng đổ quân.  

Khoảng 11 giờ, từng tốp 10 chiếc trực thăng UH 1 từ Sân bay Phú Bài (Huế) bay lên Cô Pung lần lượt từng chiếc đổ bộ xuống cao điểm 1478. Ông Truật nhớ lại: Lúc ấy, chúng tôi quyết định chờ cho địch đổ bộ 4 chiếc rồi mới bắn. Vì như vậy buộc địch phải đổ quân theo kế hoạch để ứng cứu lẫn nhau, đồng thời chúng không dám “dọn bãi” tiếp. Ta giữ được thế bất ngờ và bảo toàn lực lượng. Ngay loạt đầu, 3 viên đạn 12 ly 7 trúng 1 chiếc UH 1 rơi tại chỗ. Liên tiếp mỗi chiếc đổ bộ sau đó, ông lại bắn điểm xạ 3 viên. Trong 10 phút đầu, 5 chiếc máy bay rơi tại chỗ. Địch lồng lộn gọi quân tiếp viện. Chúng điều máy bay phản lực, trực thăng vũ trang bắn vung vãi lên dãy Cô Pung. Do trận địa của ta gần nơi đóng quân của địch và do địa hình rừng núi, sườn dốc hình yên ngựa nên ta không bị tổn hại. Liên tiếp sau đó, địch tiếp tục đổ quân, nhiều máy bay của địch bị ta bắn hạ.

Chiến thắng trên dãy Cô Pung được báo Quân giải phóng Trị Thiên Huế đánh giá là “một thành tích xuất sắc, một chiến công vô cùng vẻ vang”. Trong khi đó, đài kỹ thuật của địch báo cáo lên cấp trên với nội dung: “Sư đoàn Anh cả Đỏ (Mỹ) tổ chức đổ bộ lên Cô Pung, bị quân giải phóng bắn rơi tại chỗ 13 máy bay và bắn bị thương 11 máy bay, và bị quân giải phóng phản kích diệt 25 tên”. Sau chiến thắng Cô Pung, ông cùng đơn vị tham gia Chiến dịch Cốc Bai, và trực tiếp bắn rơi 1 trực thăng... 

Bước sang năm 1971, ông cùng đơn vị hành quân ra tham gia Chiến dịch Đường 9 Nam Lào. Là một xạ thủ dày dạn kinh nghiệm cùng tinh thần chiến đấu vô cùng quả cảm, mưu trí, Đặng Thọ Truật và khẩu đội 2, Trung đội 1, Đại đội 3, Tiểu đoàn 54 đã kiên cường giữ vững trận địa, đáp trả mạnh mẽ các đợt không kích của kẻ thù và bắn rơi 6 máy bay của đế quốc Mỹ. Năm 1972, trên cương vị Khẩu đội trưởng khẩu đội 2, đồng chí tiếp tục chiến đấu và cùng Khẩu đội lập được nhiều chiến công xuất sắc như tham gia giải phóng Quảng Trị; chỉ huy khẩu đội chiến đấu kiên cường, giữ vững trận địa được giao trên đường 12 Tây Nam Huế và bắn rơi 3 máy bay...

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, trên cương vị là xạ thủ số 1 Đặng Thọ Truật đã cùng khẩu đội bắn hàng chục máy bay Mỹ. Với những thành tích tiêu biểu, đặc biệt xuất sắc, đồng chí Đặng Thọ Truật đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 3 Huân chương Chiến công hạng Nhì và hạng Ba, 5 lần được tặng danh hiệu Dũng sỹ diệt máy bay, 2 danh hiệu Dũng sỹ Quyết thắng, 1 Danh hiệu Dũng sỹ diệt Mỹ, 2 lần được bầu Chiến sỹ thi đua và nhiều Bằng khen, Giấy khen. Ngày 10/8/2015, Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Trương Tấn Sang đã ký Quyết định số 1673/QĐ-CTN phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” cho đồng chí Đặng Thọ Truật. Buổi lễ vinh danh Đại tá Anh hùng LLVT nhân dân Đặng Thọ Truật được tổ chức vào cuối tháng 8 trong niềm vui, xúc động và tự hào của bản thân Đại tá Truật cũng như các thế hệ cán bộ, chiến sỹ Sư đoàn 324 và thân nhân cũng như người dân địa phương.

Lê Tường Hiếu

(HT: 5NK 3039 Đô Lương)