Chuỗi khối là một cơ sở dữ liệu phân cấp, lưu trữ thông tin trong các khối được liên kết với nhau bằng mã hóa. Các khối này được tạo ra và xác thực bởi một mạng lưới các máy tính, do đó dữ liệu trên chuỗi khối rất khó bị thay đổi hoặc giả mạo.
Một chính phủ số dựa trên công nghệ chuỗi khối có thể gia tăng niềm tin và trách nhiệm giải trình trong quá trình bảo mật dữ liệu, hợp lý hóa các quy trình và giảm thiểu gian lận, lãng phí. Trong mô hình chính phủ dựa trên công nghệ chuỗi khối, cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ đều chia sẻ tài nguyên trên một sổ cái phân tán được mã hóa bằng mật mã. Thiết kế của công nghệ này giúp loại bỏ được điểm yếu tồn tại trước đó và tự động bảo vệ thông tin cá nhân của công dân và chính phủ.
Ngoài khả năng giải quyết các vấn đề tồn tại, một chính phủ dựa trên công nghệ chuỗi khối có thể mang lại những lợi ích sau:
Bảo mật dữ liệu mạnh mẽ: Dữ liệu được lưu trữ trên một sổ cái phân tán, không thể bị thay đổi hoặc giả mạo, đảm bảo tính toàn vẹn và tính tin cậy.
Tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình: Tất cả các giao dịch và hoạt động đều được ghi lại một cách công khai và không thể xóa, tăng cường sự giám sát và trách nhiệm của chính phủ đối với người dân.
Hợp lý hóa quy trình: Các quy trình thủ công có thể được tự động hóa, tăng hiệu quả và giảm chi phí vận hành.
Giảm thiểu gian lận và lạm dụng: Tính bảo mật và minh bạch của công nghệ chuỗi khối giúp ngăn chặn gian lận và lạm dụng quyền lực trong các hoạt động của chính phủ.
Tăng cường tham gia của công dân: Người dân có thể dễ dàng truy cập vào thông tin chính phủ và tham gia vào các quá trình ra quyết định, dẫn đến một chính phủ cởi mở và dân chủ hơn.
Công nghệ chuỗi khối có thể biến đổi khu vực chính phủ như thế nào?
Mức độ kết nối khổng lồ hiện nay không chỉ dẫn đến bùng nổ dữ liệu mà còn hoàn toàn thay đổi cách nền kinh tế hoạt động và tương tác. Trong giai đoạn chuyển đổi kinh tế và biến đổi liên tục này, chính phủ cần trở nên cởi mở, hiệu quả, tiết kiệm chi phí và đáp ứng thời gian thực hơn, tức là một chính phủ lấy người dân làm trung tâm.
Để đáp ứng nhu cầu mới mẻ này, cần đến một sự thay đổi căn bản, loại bỏ nền tảng của các cơ quan chính phủ quan liêu. Sự thay đổi đó chỉ có thể thực hiện bằng cách thúc đẩy sử dụng kiến trúc chuỗi khối an toàn và các khía cạnh khác của công nghệ này.
Ưu điểm của một chính phủ khi áp dụng công nghệ chuỗi khối nằm ở việc nâng cao hiệu quả của các cơ quan chính phủ, cả về cách thức hoạt động lẫn mức độ ủng hộ của người dân.
Tuy còn nhiều thách thức về công nghệ và pháp lý, việc ứng dụng công nghệ chuỗi khối hứa hẹn mang đến một tương lai cải cách và nâng cao hiệu quả cho chính phủ, hướng đến một mô hình chính phủ lấy người dân làm trung tâm.
Trong thế giới hiện đại, đánh cắp danh tính và rò rỉ dữ liệu là những vấn nạn dai dẳng. Chính phủ, đóng vai trò là bên quản lý hồ sơ mặc định của xã hội, cũng trở thành mục tiêu hàng đầu của tin tặc trên toàn thế giới.
Những vụ việc như rò rỉ dữ liệu của công ty công nghệ và phân tích dữ liệu Equifax (Mỹ) năm 2017, nơi thông tin cá nhân của hơn 143 triệu người Mỹ, bao gồm số an sinh xã hội, ngày sinh và địa chỉ đã bị đánh cắp hay vụ mất dữ liệu của Cơ quan Quản lý nhân sự năm 2015, nơi dữ liệu của hàng triệu nhân viên chính phủ bị xâm phạm đã làm suy yếu niềm tin của công chúng.
Tuy nhiên, những vấn đề này có thể được giải quyết bằng việc phát triển ứng dụng công nghệ chuỗi khối. Bằng cách tận dụng công nghệ chuỗi khối để lưu trữ và quản lý danh tính kỹ thuật số, chúng ta có thể xây dựng một hệ thống an toàn, tiện dụng và không thể bị giả mạo.
Khi được sử dụng đúng cách, công nghệ chuỗi khối có thể giúp các tổ chức tiết kiệm chi phí trong khi cũng giảm lãng phí, hợp lý hóa hoạt động, tăng cường bảo mật, giảm khối lượng kiểm toán và thậm chí đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu.
Các chính phủ trên khắp thế giới đã nhận thấy những lợi ích này của công nghệ chuỗi khối và vô số lợi ích bổ sung đi kèm. Một số tổ chức chính phủ đã bắt đầu chuẩn bị hoặc đã triển khai việc sử dụng các cấu trúc dữ liệu chuỗi khối và nhiều trường hợp sử dụng trong hoạt động của họ.
Các trường hợp sử dụng công nghệ chuỗi khối trong chính phủ và khu vực công
1. Thành phố thông minh
Công nghệ chuỗi khối là một công nghệ phân tán, phi tập trung, có khả năng lưu trữ và truyền tải dữ liệu an toàn, bảo mật. Công nghệ này có thể được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm cả thành phố thông minh.
Một thành phố thông minh tích hợp và quản lý các hạ tầng thương mại, xã hội và vật chất để đơn giản hóa dịch vụ cho người dân, đồng thời đảm bảo sử dụng hiệu quả và tiết kiệm nhất các nguồn lực sẵn có. Chính phủ có thể cung cấp các dịch vụ và giải pháp tiên tiến cho công chúng và chính quyền địa phương bằng cách kết hợp công nghệ Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây và công nghệ chuỗi khối.
Công nghệ chuỗi khối được ứng dụng trong quản lý và điều hành đô thị như quản lý tài sản một cách hiệu quả và minh bạch; quản lý giao thông giúp giảm thiểu tắc nghẽn và tai nạn giao thông; quản lý an ninh đô thị giúp ngăn chặn các hoạt động tội phạm.
Đặc biệt, nó có thể cung cấp một cơ sở hạ tầng an toàn, có khả năng tương thích cho phép tất cả các dịch vụ và hoạt động của thành phố thông minh hoạt động ở mức độ cao hơn mức hiện tại.
Nhìn chung, ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong thành phố thông minh có tiềm năng mang lại nhiều lợi ích cho người dân và doanh nghiệp.
2. Ngân hàng trung ương
Các ứng dụng của công nghệ chuỗi khối trong ngân hàng trung ương bao gồm:
Phát hành tiền tệ: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để phát hành tiền tệ một cách phi tập trung, giúp giảm thiểu rủi ro lạm phát.
Thanh toán xuyên biên giới: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để thực hiện các giao dịch thanh toán xuyên biên giới một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Tiền tệ kỹ thuật số: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để phát hành tiền kỹ thuật số, giúp tăng cường tính an toàn, bảo mật và hiệu quả của hệ thống thanh toán.
Quản lý rủi ro tài chính: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để thu thập và phân tích dữ liệu tài chính một cách hiệu quả, giúp giảm thiểu rủi ro tài chính.
Phòng chống gian lận: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để xác minh danh tính và hồ sơ của các tổ chức tài chính, giúp phòng chống gian lận.
Quản lý tài sản: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để quản lý tài sản của ngân hàng trung ương một cách an toàn và hiệu quả.
Quản lý thông tin: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để lưu trữ và bảo mật thông tin của ngân hàng trung ương một cách an toàn và hiệu quả.
Quản lý quy trình nội bộ: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để tự động hóa các quy trình nội bộ, giúp tăng cường hiệu quả quản lý.
Quản lý rủi ro pháp lý: Công nghệ chuỗi khối có thể được sử dụng để lưu trữ hồ sơ pháp lý một cách an toàn và hiệu quả, giúp giảm thiểu rủi ro pháp lý.
Ngoài ra, việc sử dụng công nghệ chuỗi khối trong ngân hàng trung ương có thể dẫn đến một lĩnh vực tài chính minh bạch và có trách nhiệm hơn , ít có khả năng gian lận và tham nhũng hơn.
Nhìn chung, ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong ngân hàng trung ương có tiềm năng mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ này cần được thực hiện một cách thận trọng, đảm bảo tính an toàn, bảo mật và hiệu quả.
3. Xác minh trình độ học vấn và bằng cấp chuyên môn
Việc cá nhân lưu trữ dữ liệu về thành tích học tập và chuyên môn trong ví danh tính được mã hóa sẽ giúp họ kiểm soát việc truy cập thông tin của mình tốt hơn. Ngoài ra, ví này còn cho phép cơ quan chức năng xác minh các bằng chứng về các khóa học đã hoàn thành và kinh nghiệm làm việc ở các công ty.
Việc xác minh bằng cấp đôi khi là một quá trình tốn kém và mất thời gian. Điều này là do mỗi tổ chức có quy trình xác minh riêng và không có kho lưu trữ bằng cấp thống nhất. Công nghệ chuỗi khối giải quyết vấn đề này bằng cách tạo ra một bản ghi chung, không thể thay đổi của tất cả các bằng cấp.
Điều này sẽ loại bỏ nhu cầu thực hiện các thủ tục thủ công tốn thời gian và giúp các công ty dễ dàng kiểm tra trình độ của ứng viên tuyển dụng. Ví dụ, Malta là một minh chứng cụ thể cho việc chính phủ của nước này đã sử dụng công nghệ chuỗi khối để ghi nhận và lưu trữ hồ sơ học tập của sinh viên.
4. Theo dõi tiêm chủng
Công nghệ chuỗi khối cho phép lưu trữ dữ liệu tiêm chủng, giúp các trường học, công ty bảo hiểm và cơ sở y tế dễ dàng xác minh lịch sử tiêm chủng của cá nhân. Dựa trên hồ sơ tiêm chủng, hệ thống tự động khởi tạo các khoản thanh toán nhỏ liên quan và cấp quyền truy cập vào các lợi ích phù hợp.
Ví dụ, khi một trẻ em nhập học, nhà trường có thể xác minh ngay lập tức lịch sử tiêm chủng của em dựa trên công nghệ chuỗi khối, đảm bảo an toàn cho cộng đồng học sinh. Hoặc, công ty bảo hiểm có thể tự động đánh giá rủi ro dựa trên thông tin tiêm chủng, điều chỉnh phí bảo hiểm một cách hợp lý.
Nhìn chung, công nghệ chuỗi khối hứa hẹn mang lại nhiều cải thiện trong việc theo dõi tiêm chủng, góp phần nâng cao hiệu quả và độ tin cậy của hệ thống chăm sóc sức khỏe.
5. Mua sắm công
Công nghệ chuỗi khối có những đặc tính nổi trội về tính minh bạch, phi tập trung, cố định, vận hành như một sổ cái phân tán… Trong đó, việc ứng dụng hợp đồng thông minh trên nền tảng công nghệ chuỗi khối vào hoạt động kiểm toán nội bộ đã và đang mang lại nhiều hiệu quả trong công việc, thay đổi một cách rõ rệt về phương thức và thủ tục kiểm toán có nhiều khác biệt so với quy trình kiểm toán truyền thống.
Hợp đồng thông minh (Smart contract) được hiểu đơn giản là những chương trình lưu trữ trên hệ thống chuỗi khối chỉ chạy khi thỏa các điều kiện đã được lập trình. Những hợp đồng này thường tự động thực thi các thỏa thuận để hai bên thu được kết quả nhanh chóng mà không có sự can thiệp từ bên thứ ba hoặc tốn nhiều thời gian. Hợp đồng thông minh cũng tự động hóa tiến trình thực hiện, đảm bảo các bước thực hiện diễn ra trùng khớp với những điều khoản trong hợp đồng.
Hợp đồng thông minh có thể được thiết kế để kiểm soát việc phân bổ các khoản vay, quản lý việc nộp đơn vay và cấp vốn, cũng như giám sát việc tuân thủ các điều khoản vay. Việc tự động theo dõi hiệu suất như vậy mang lại lợi ích về dữ liệu theo thời gian thực, tuân thủ tốt hơn và tăng cường bảo mật.
Nhìn chung, việc ứng dụng hợp đồng thông minh trong mua sắm công mang lại nhiều tiềm năng về cải thiện tính minh bạch, hiệu quả và giảm thiểu rủi ro trong hoạt động này. Tuy nhiên, cần tiến hành triển khai một cách thận trọng, đảm bảo giải quyết các thách thức về công nghệ, pháp lý và nhân sự để đạt được hiệu quả tối ưu.
6. Thu thuế thu nhập cá nhân
Bằng cách so sánh dữ liệu thuế với các giao dịch thu nhập, tính toán các khoản khấu trừ thuế và an sinh xã hội cũng như các chức năng khác, hợp đồng thông minh có thể tự động hóa quy trình thu thuế. Các khoản thanh toán tiền lương và thuế ròng tự động được gửi đến các bên liên quan thông qua hệ thống dựa trên công nghệ chuỗi khối. Điều này mang lại lợi ích trong việc tự động hóa quy trình thu thuế một cách hiệu quả, nhanh chóng và an toàn.
7. Hệ thống đăng ký đất đai
Hệ thống đăng ký đất đai là một lĩnh vực mà công nghệ chuỗi khối có thể mang lại ảnh hưởng rất lớn. Với khả năng lưu trữ hồ sơ đất đai minh bạch và không thể thay đổi, công nghệ chuỗi khối giúp ngăn chặn hành vi chuyển nhượng tài sản bất hợp pháp một cách hiệu quả.
Ngoài ra, công nghệ này còn cho phép đơn giản hóa các quy trình thủ tục do chính phủ thực hiện, vốn thường phụ thuộc vào giấy tờ và dễ bị gian lận, như việc cấp giấy khai sinh và hoàn thuế.
Mặc dù vẫn cần thời gian để tìm hiểu cách tích hợp công nghệ chuỗi khối một cách hiệu quả trong lĩnh vực chính phủ, nhưng tiềm năng của công nghệ này mang lại những cải tiến có lợi là không thể nghi ngờ. Ví dụ, chính phủ Ấn Độ đang thử nghiệm một số sáng kiến sử dụng công nghệ chuỗi khối để lưu trữ hồ sơ tài sản, và Cộng hòa Georgia đã bắt đầu sử dụng công nghệ này để xây dựng hệ thống đăng ký đất chống giả mạo.
Những thách thức của công nghệ chuỗi khối trong khu vực công
Công nghệ chuỗi khối thu hút sự quan tâm trong lĩnh vực công bởi tính truy vết, hiệu quả và bảo mật. Dù những tin tức về tiềm năng ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong chính phủ đầy hứa hẹn những nó vẫn tồn tại một số thách thức sau:
Tính bất biến của dữ liệu: Công nghệ chuỗi khối là sổ cái chỉ thêm không xoá, có thể hoàn toàn biến đổi khía cạnh tin cậy trong khu vực công. Tuy nhiên, một khi dữ liệu đã được thêm vào hệ thống phân tán, nó không thể xóa bỏ. Điều này đặt ra thách thức cho việc quản lý thông tin nhạy cảm, chẳng hạn như hồ sơ cá nhân.
Khó khăn trong triển khai: Giống như bất kỳ công nghệ mới nào, công nghệ chuỗi khối đòi hỏi nỗ lực và thời gian để triển khai hiệu quả. Việc thuyết phục các cơ quan chính phủ áp dụng công nghệ này có thể gặp phải trở ngại.
Liên kết với tiền ảo: Đa số mọi người gắn công nghệ chuỗi khối với tiền ảo bitcoin. Việc tách rời khái niệm chuỗi khối khỏi tiền ảo để hướng đến mục tiêu cải thiện quản trị có thể khó khăn.
Mức độ trưởng thành của công nghệ: Công nghệ chuỗi khối vẫn đang trong giai đoạn phát triển, gặp phải hạn chế về khả năng mở rộng và mức tiêu thụ năng lượng. Kinh nghiệm ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong khu vực công còn hạn chế, vấn đề mở rộng quy mô vẫn đang được thảo luận.
Yêu cầu bảo mật cao: Công nghệ chuỗi khối loại bỏ quyền lực tập trung nhưng vẫn cần một số trung tâm để duy trì hệ thống. Hệ thống trung tâm lai (DLT) có thể dễ bị tấn công hơn. Các giao dịch trên chuỗi khối cần được kiểm tra kỹ lưỡng trước khi triển khai thực tế để đảm bảo tính an toàn.
Quản lý dữ liệu: Chính phủ thường cần lưu trữ khối lượng lớn dữ liệu trong các cơ sở dữ liệu khổng lồ. Nhiều bản ghi được sao chép trong nhiều phòng ban và tổ chức khác nhau. Công nghệ chuỗi khối cho phép tất cả mọi người truy cập vào cùng một dữ liệu, loại bỏ nhu cầu sao chép và lưu trữ nhiều bản sao ở nhiều nơi.
Tóm lại, việc ứng dụng công nghệ chuỗi khối trong khu vực công đòi hỏi cân nhắc kỹ lưỡng cả tiềm năng và thách thức. Chính phủ cần có cách tiếp cận thận trọng, giải quyết các vấn đề về pháp lý, công nghệ và nhận thức để khai thác hiệu quả tiềm năng của công nghệ này, đem lại lợi ích cho người dân và xã hội.
