Nỗi lo bụi phổi
Vài tháng nay, kể từ khi biết được tin nhiều công nhân của một doanh nghiệp chế biến bột đá ở Khu công nghiệp Nam Cấm tử vong vì mắc bệnh bụi phổi, ông Trần Đình Công (77 tuổi, bản Bành, xã Châu Quang, Quỳ Hợp), lại càng thêm lo lắng. Bởi ngay cạnh nhà ông Công cũng có một doanh nghiệp chế biến bột đá, mà gia đình ông thường xuyên hứng trọn bụi.
Căn nhà cấp 4 của gia đình ông Trần Đình Công cách nhà máy nghiền bột đá siêu mịn của Công ty CP Khoáng sản và Thương mại Trung Hải một bức tường rào và con đường. "Nhà máy hoạt động 3 ca, ồn ào suốt ngày đêm. Bụi khó nhìn thấy nhưng cảm giác khó thở lắm", ông Công cho hay.
Vợ chồng ông Công đến đây làm nhà, sinh sống từ năm 1976. Khu vực này khá gần với các dãy núi đá, từng rất yên bình, không khí trong lành. Thế nhưng, từ khi núi đá bị các doanh nghiệp đến khai thác, 3 nhà máy chế biến bột đá trắng thi nhau mọc lên, cuộc sống của gia đình ông bị ảnh hưởng rất lớn. "Chúng tôi muốn di dời đi nơi khác, ở đây rất mệt mỏi vì tiếng ồn, lo bụi mịn ảnh hưởng sức khỏe nhưng chưa thấy huyện trả lời gì", ông Công thở dài nói.
Người dân ở đây rất khổ sở kể từ khi 3 nhà máy này mọc lên. Trời nắng, không nhìn thấy bụi, nhưng về đêm, rọi đèn thấy mịt mù. "Bụi mịn bám vào bàn ghế, lấy ngón tay miết mới thấy rõ vì hạt bụi quá nhỏ. Chúng tôi rất lo cho sức khỏe, nhất là trẻ nhỏ và người già. Dân đã kêu từ nhiều năm rồi nhưng có thấy chuyển biến gì đâu.
Còn chị Nguyễn Thị Phương (41 tuổi, ở bản Bành, xã Châu Quang) cho biết, trước đây phía nhà máy có đền bù để di dời, nhưng số tiền đền bù thấp quá nên chúng tôi không đồng ý. “Bột đá siêu mịn nên ban ngày khó có thể nhìn thấy được, nhưng buổi tối chỉ cần rọi đèn pin lên thì mới biết lượng bụi nhiều như thế nào. Họ hoạt động cả ngày lẫn đêm, không nghỉ một phút nào. Chúng tôi mong muốn có chính sách di dời ra khu vực an toàn hơn”, chị Phương nói.
Tương tự, căn nhà của vợ chồng chị Lô Thị Hải (bản Cà, xã Châu Quang), cũng nằm sát một nhà máy chế biến bột đá khác. "Khi dân kêu thì có người đến dùng máy đo bụi, đo tiếng ồn rồi đi, dân có biết kết quả thế nào đâu. Từ khi nhà máy mọc lên, chúng tôi sống khổ sở vì tiếng ồn suốt ngày đêm và lo sợ hít phải bụi mịn sinh bệnh tật".
3 nhà máy nghiền bột đá siêu mịn này được xây dựng và hoạt động cách đây vài năm, nhà máy thứ nhất hoạt động từ năm 2016. Bản Cà có 94 hộ dân, trong đó nhiều hộ cách nhà máy chỉ vài ba chục mét. "Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị lên xã, huyện về vấn đề tiếng ồn và bụi nhưng chưa được xử lý triệt để. Bột đá này siêu mịn, mỗi khi có gió là cuốn bay mù mịt. Chúng tôi rất lo lắng cho sức khỏe của người dân sống quanh nhà máy".
Trách nhiệm thuộc về ai?
Đây không phải là lần đầu, người dân xã Châu Quang bức xúc về tình trạng này. Năm 2019, tất cả 94 hộ dân ở bản Cà đã làm đơn kiến nghị gửi các cấp phản ánh nhà máy chế biến bột đá trắng siêu mịn của Công ty CP Khoáng sản và Thương mại Trung Hải gây ô nhiễm.
Trong đơn, những người dân này cho biết, cụm công nghiệp hình thành tại đây từ năm 2007, trong đó chủ yếu là các doanh nghiệp chế biến bột đá. Các xưởng chế biến đá này đều gây ô nhiễm và ồn ào, những người dân vẫn ở mức “chịu đựng được”. Nhưng kể từ khi Công ty cổ phần Khoáng sản và Thương mại Trung Hải xây dựng nhà máy nghiền bột đá siêu mịn, đi vào hoạt động từ tháng 2/2019, tiếng ồn đã vượt quá sức chịu đựng của người dân. Ngoài ra, khói bụi từ nhà máy này cũng gây đảo lộn cuộc sống của họ. “Số người có dấu hiệu mắc các bệnh về hô hấp tăng cao thời gian gần đây. Tiếng ồn, khí thải và độ rung mạnh làm ảnh hưởng đến sức khỏe, làm đảo lộn cuộc sống của chúng tôi”, 94 hộ dân cùng nêu trong đơn.
Sau đó, UBND huyện cũng đã thành lập đoàn kiểm tra các nội dung mà người dân phản ánh. Sau khi kiểm tra tình hình thực tế tại nhà máy và khảo sát thực địa của các hộ dân, đoàn đã tiến hành làm việc với đại diện của công ty. Kết luận của đoàn kiểm tra khẳng định, về tiếng ồn, phản ánh của người dân là có cơ sở.
Theo ghi nhận, các nhà máy nghiền bột đá siêu mịn của Công ty cổ phần Khoáng sản và Thương mại Trung Hải nằm sát với nhà dân. Trong đó, có nhiều hộ dân chỉ cách những nhà máy này chừng 15m và chỉ được ngăn cách bằng những bức tường cao chừng 4m. Thậm chí có hộ dân không có bức tường ngăn cách. Bụi đá từ hoạt động xay nghiền của các nhà máy bay mù mịt phủ trắng các vật dụng trong nhà dân và các cây cối xung quanh khu vực các nhà máy này.
Ông Phạm Công Truyền - Chủ tịch UBND xã Châu Quang cho biết, xã có 18 doanh nghiệp hoạt động khai thác và chế biến đá trắng, trong đó một số doanh nghiệp đã đóng cửa.
Cũng theo ông Truyền, do cụm công nghiệp nằm gần khu dân cư nên khi các nhà máy hoạt động, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân, trong đó có 3 nhà máy chế biến bột đá nói trên. Người dân nhiều lần phản ánh tình trạng các nhà máy hoạt động gây tiếng ồn và bụi. Cơ quan chức năng đã đến quan trắc và kết luận mức ô nhiễm bụi "trong phạm vi cho phép". Chính quyền cũng có văn bản yêu cầu các công ty cam kết hoạt động phải có biện pháp để đảm bảo an toàn cho người dân sống xung quanh nhà máy.
Ông Truyền cũng cho biết, trước đây một số hộ dân đã được di dời ra khỏi khu vực cụm công nghiệp này. Sau khi nhiều hộ phản ánh ô nhiễm tiếng ồn và lo ngại bụi mịn ảnh hưởng sức khỏe, xã đã đề xuất huyện xem xét, đánh giá để di dời những hộ sống quá gần và bị ảnh hưởng bởi hoạt động của các nhà máy.
Trong khi đó, một lãnh đạo UBND huyện Quỳ Hợp cho biết, các hộ dân nằm trong phạm vi xây dựng nhà máy đã được di dời giải phóng mặt bằng bằng kinh phí của Nhà nước. Hiện nay, những hộ sống gần nhà máy nếu bị ảnh hưởng thì việc bồi thường để người dân di dời là trách nhiệm của doanh nghiệp./.
