Trí tuệ nhân tạo (AI) khiến người lao động mất việc là một nỗi lo lớn tại Silicon Valley. Không phải mọi đợt sa thải trong năm qua đều liên quan trực tiếp đến AI. Dù vậy, những thông báo cắt giảm việc làm gần đây xuất hiện sau khi các hãng công nghệ công bố các khoản đầu tư lớn vào AI khi họ tìm cách phân bổ lại nguồn lực và ngày càng nhiều doanh nghiệp nêu rõ AI là lý do để họ suy nghĩ lại về số lượng nhân sự.
Biến động lao động liên tục diễn ra trong chính ngành công nghiệp tạo ra AI có thể cho thấy nhiều bất ổn hơn khi công nghệ này được dự báo sẽ định hình lại bối cảnh kinh doanh rộng lớn hơn trong những năm tới.
Hơn 5.500 nhân viên công nghệ bị sa thải trong chưa đầy hai tuần đầu năm 2024
Từ startup đến Big Tech, việc cắt giảm diễn ra không từ một ai. Hai “gã khổng lồ” Google và Amazon đều thông báo các đợt sa thải lớn, ảnh hưởng đến hàng nghìn người tại các bộ phận khác nhau. Tin tức xuất hiện vài tháng sau khi cả hai hãng công bố các khoản đầu tư hàng tỷ USD vào startup AI Anthropic.
Cũng trong tuần này, nền tảng xã hội Discord cho biết sẽ cho 17% nhân viên thôi việc. Unity Software, nhà sản xuất công nghệ sử dụng trong các game di động phổ biến như Pokemon Go, cũng sẽ cắt giảm 25% lực lượng lao động. Ứng dụng học ngôn ngữ Duolingo chia sẻ đã sa thải khoảng 10% nhân viên hợp đồng.
Tổng cộng, hơn 5.500 nhân viên công nghệ bị mất việc chưa đầy hai tuần đầu năm 2024, theo dữ liệu do Layoffs.fyi tổng hợp.
Đợt cắt giảm công nghệ mới nhất diễn ra sau hai năm vô cùng đau đớn đối với ngành, được đánh dấu bằng việc hàng trăm nghìn người mất việc làm.
Theo Layoffs.fyi, năm 2023, ngành công nghệ có khoảng 262.682 người bị sa thải, còn năm 2022 là 164.696 người.
Sống trong sợ hãi vì AI
Roger Lee, nhà sáng lập trang web Layoffs.fyi, nói với CNN rằng nhiều công ty công nghệ vẫn đang cố gắng "khắc phục tình trạng tuyển dụng quá mức trong thời kỳ đại dịch".
Covid-19 bùng phát dẫn đến nhu cầu về các dịch vụ kỹ thuật số tăng vọt khi mọi người trên khắp thế giới buộc phải làm việc, giao tiếp xã hội và mua sắm tại nhà. Trong bối cảnh đó, ngành công nghệ đã có một đợt tuyển dụng ồ ạt.
Tuy nhiên, khi các biện pháp hạn chế được nới lỏng những năm sau đó và bất ổn kinh tế vĩ mô lớn hơn xuất hiện, ngành công nghệ lại ghi nhận sụt giảm lớn nhất kể từ vụ phá sản dotcom năm 2000 và buộc phải cắt giảm hàng chục nghìn việc làm liên tiếp.
Trong khi môi trường lãi suất cao và suy thoái công nghệ đã kéo dài lâu hơn dự kiến, Lee cho rằng "ngày càng có nhiều hãng công nghệ nêu AI là lý do để sa thải".
Năm ngoái, các công ty bao gồm Chegg, IBM và Dropbox cho biết sự khởi đầu của AI là một lý do để suy nghĩ lại về nhân sự. Gần đây, Duolingo và thậm chí cả Google đã đề xuất điều tương tự khi tìm cách huy động các nguồn lực để tận dụng sự bùng nổ AI.
Khi toàn bộ tác động của AI đối với thị trường lao động còn chưa bộc lộ hết, các nhà nghiên cứu dự đoán hàng trăm triệu việc làm trên toàn cầu có thể bị ảnh hưởng, dù có tiềm năng tạo ra các việc làm mới và khác biệt trong tương lai.
Trong một ghi chú tháng 3/2023, các nhà kinh tế của Goldman Sachs cho biết khoảng 300 triệu việc làm toàn thời gian trên khắp thế giới có thể bị mất hoặc giảm đi do sự gia tăng của công nghệ AI và giới “cổ cồn trắng” dường như có nguy cơ cao nhất.
Nghiên cứu riêng biệt cũng chỉ ra rằng công việc của phụ nữ có thể bị ảnh hưởng không tương xứng từ việc doanh nghiệp áp dụng AI những năm tới.
Khi sa thải trong ngành công nghệ tiếp tục, các nhà hoạt động và thậm chí các nhà nhà lập pháp đang theo sát vấn đề. Theo Parul Koul, kỹ sư phần mềm Google kiêm Chủ tịch Công đoàn Alphabet, nhân viên Google bị sa thải đã rất sốc vì biết tin qua email.
Koul chỉ trích việc sa thải là "không cần thiết và phản tác dụng", cho thấy "lòng tham của công ty".
"Việc sa thải gây ra sự hỗn loạn và bất ổn tại nơi làm việc và buộc người lao động phải làm ít hơn", Koul nói thêm. Ông cho biết ngay cả những người chưa mất việc vẫn "làm việc trong nỗi lo liên tục rằng mình sẽ là người tiếp theo".
Về phần mình, Google biện hộ việc cắt giảm là để giúp các nhóm "trở nên hiệu quả hơn và làm việc tốt hơn”. Họ đang hỗ trợ các nhân viên bị ảnh hưởng "tìm kiếm vai trò mới tại Google và hơn thế nữa".
Trong khi đó, một số nhà lập pháp nhắm vào các báo cáo về tác động khác nhau của việc sa thải công nghệ đối với một số nhân viên nhất định.
Một liên minh gồm hơn hai chục nhà lập pháp do các Hạ nghị sĩ Dân chủ Emanuel Cleaver của Missouri và Barbara Lee của California dẫn đầu đã bày tỏ lo ngại về "tác động của việc sa thải trên diện rộng trong ngành công nghệ và tác động không cân xứng của nó đối với cộng đồng và phụ nữ người Mỹ gốc Phi" trong một bức thư gửi quyền Bộ trưởng Lao động Mỹ Julie Su cuối tháng trước, theo CNN.
Các nhà lập pháp thúc giục Bộ Lao động Mỹ chú ý hơn đến việc sa thải hàng loạt đang diễn ra và làm nhiều hơn nữa để bảo vệ những người lao động có nguy cơ mất sinh kế cao nhất.
