Giáo dục Nghệ An và những đột phá năm 2023

Đảm bảo chất lượng phải từ “chất”

Giải pháp đảm bảo chất lượng trong các cơ sở giáo dục phổ thông bắt đầu được triển khai tại tất cả các cơ sở giáo dục phổ thông ở Nghệ An từ năm học 2019-2020 trong bối cảnh toàn ngành vẫn đang thực hiện Nghị quyết 29 về "Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo" và triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Qua 10 năm thực hiện đổi mới, hệ thống giáo dục phổ thông đã có sự phát triển rõ rệt về quy mô, đa dạng về loại hình trường lớp và hình thức, phương pháp dạy học, quản lý...

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích, ngành Giáo dục Nghệ An cũng đã nhìn rõ được những tồn tại, đặc biệt là về chất lượng giáo dục toàn diện. Do có sự chênh lệch quá nhiều giữa các vùng miền, nhất là ở các huyện miền núi cao nên Nghệ An dù được coi là đất học, trong lúc chất lượng mũi nhọn luôn nằm trong tốp dẫn đầu, thì chất lượng đại trà lại nằm ở nửa sau của cả nước.

Trước năm 2020, chưa bao giờ Nghệ An được xếp hạng trước vị thứ 35/63 tỉnh thành tại kỳ thi tốt nghiệp THPT dành cho học sinh lớp 12 chính quy.

Phân tích các nguyên nhân, cho thấy một phần do công tác đảm bảo chất lượng trong các nhà trường còn chưa được quan tâm đúng mức. Vì thế, chưa đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học, các mô hình để đảm bảo chất lượng trong các cơ sở giáo dục phổ thông.

Từ vai trò quan trọng trên, việc triển khai công tác đảm bảo chất lượng trong trường phổ thông ở Nghệ An được triển khai bài bản bắt đầu từ việc đánh giá thực trạng chất lượng giáo dục toàn diện, những thành tựu đạt được và cả những "điểm nghẽn" và một số bất cập, yếu kém khác. Việc xây dựng các quan điểm về đảm bảo chất lượng giáo dục được kế thừa, vận dụng linh hoạt từ các nhà khoa học trong và ngoài nước; bổ sung thêm về đảm bảo chất lượng trong các cơ sở giáo dục phổ thông ở Nghệ An.

Nội dung cốt lõi và then chốt trong công tác đảm bảo chất lượng là quá trình và quy trình xây dựng chuẩn đầu ra có sự tham gia của học sinh, phụ huynh, đảm bảo yếu tố chất lượng giáo dục năm sau cao hơn năm trước, có tính đối sánh, có tính đột phá dựa trên cơ sở phân tích các yếu tố bên trong, yếu tố bên ngoài, sự chỉ đạo của cơ quan quản lý nhà nước, phụ huynh, cựu học sinh,… Từ đó, nhà trường cam kết mức tối thiểu chất lượng giáo dục với học sinh, phụ huynh và đề ra kế hoạch và giải pháp thực hiện.

Biến áp lực thành động lực

Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Đô Lương không có “đầu vào” thuận lợi. Dù xuất phát điểm thấp, nhưng thời điểm Sở Giáo dục và Đào tạo triển khai mô hình “Đảm bảo chất lượng giáo dục trong các cơ sở giáo dục phổ thông” thì đây là một trong những trường tiên phong, đăng ký đầu tiên.

Sau 3 năm triển khai, chất lượng giáo dục của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Đô Lương có sự chuyển biến rõ rệt, riêng năm 2022 vươn lên trong top 20 trường có điểm thi tốt nghiệp cao nhất tỉnh.

Có được thành tích này, thầy giáo Trịnh Văn Toàn - Giám đốc Trung tâm cho biết: “Việc triển khai đảm bảo chất lượng với các tiêu chí cụ thể và có cam kết chắc chắn sẽ áp lực cho giáo viên. Tuy nhiên, chúng tôi xác định đã làm phải có áp lực, giáo viên sẽ chịu áp lực với trung tâm, trung tâm chịu áp lực với Sở Giáo dục và Đào tạo. Đó sẽ là động lực để thành công”.

Nhìn lại cả quá trình thực hiện, từ những ngày đầu còn có những băn khoăn, ngại đổi mới, ngại áp lực thì nay việc triển khai các giải pháp đảm bảo chất lượng đã trở thành một “luồng gió mới” tạo động lực thúc đẩy việc dạy và học, nâng cao chất lượng tại các nhà trường. Vì vậy, những năm qua, không chỉ chất lượng giáo dục mũi nhọn của tỉnh vẫn được giữ vững và luôn nằm trong tốp dẫn đầu cả nước, thì chất lượng đại trà đã có sự chuyển biến rõ rệt, thể hiện rõ nét nhất là kết quả thi THPT quốc gia.

Cụ thể, nếu như năm 2018, điểm bình quân toàn tỉnh là 5,89 xếp thứ 42/63 tỉnh, thành, năm 2020, 2021 là thứ 38 và 34; thì đến năm 2022, sau khi đã áp dụng đồng bộ, quyết liệt các giải pháp, điểm bình quân nâng lên 6,36 điểm, xếp thứ 20/63 tỉnh, thành, một thành tích vượt trội đối với một tỉnh có đến 10 huyện miền núi và miền núi cao và là thành tích cao nhất từ trước đến nay.

Những kết quả đã đạt được cũng khẳng định được tính ưu việt của mô hình. Càng ý nghĩa hơn bởi tại thời điểm này, trên cả nước, Nghệ An là địa phương đầu tiên tiên phong trong thực hiện, được Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao và nhân rộng trong toàn quốc. Trong quá trình thực hiện, đã có 7 bài báo được công bố trên các báo và tạp chí chuyên ngành, trong đó có 2 bài được đăng tải trên các tạp chí có uy tín của quốc tế. Qua đó, đã phổ biến giải pháp đảm bảo chất lượng giáo dục phổ thông không chỉ trong nước mà cả trên thế giới.

3 năm triển khai thực hiện đề tài, mặc dù sự đầu tư của tỉnh xét tổng thể hầu như không thay đổi nhưng chất lượng giáo dục phổ thông đã thay đổi rất rõ rệt, mang lại giá trị rất to lớn, làm rõ nét hơn thương hiệu chất lượng dạy học của quê hương Nghệ An.

Quan trọng hơn, những kết quả đạt được đã khẳng định được tính ưu việt của các giải pháp. Nhờ vậy, những hạn chế, yếu kém có tính chất cố hữu trước đây từng bước được xóa bỏ. Đồng thời, làm thay đổi nhận thức về cách quản lý, quản trị chất lượng, tạo bước đột phá nâng cao chất lượng giáo dục khẳng định được vị thế chất lượng giáo dục phổ thông không chỉ ở Nghệ An mà còn trong cả nước được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đánh giá cao và nhân dân ghi nhận.

giáo sư, Tiến sỹ, Nhà giáo ưu tú Thái Văn Thành - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (chủ nhiệm đề tài)