Việc thành lập chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương và nâng cao chất lượng dân quân ở cơ sở, góp phần đáp ứng yêu cầu xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân ngày càng vững chắc.
Về cơ cấu đảng viên của chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn, gồm: Bí thư đảng ủy; chủ tịch UBND cấp xã; các đảng viên trong ban chỉ huy quân sự, đơn vị dân quân cơ động, dân quân thường trực và dân quân biển (nếu có). Đối với các chi bộ quân sự xã đã thành lập, nhưng cơ cấu đảng viên chưa đúng Hướng dẫn số 24-HD/BTCTW, yêu cầu chỉ đạo bổ sung, kiện toàn theo đúng hướng dẫn mới của Trung ương.
Về nhân sự: Tại đại hội chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn thực hiện bầu chi ủy và phó bí thư chi bộ; sau đại hội đảng ủy cấp xã hoặc khi có sự thay đổi nhân sự bí thư đảng ủy cấp xã, chủ tịch UBND cấp xã thì Ban Chấp hành Đảng bộ cấp xã chỉ định đồng chí bí thư đảng ủy xã tham gia chi ủy và giữ chức vụ bí thư chi bộ quân sự cấp xã, chỉ định đồng chí chủ tịch UBND cấp xã tham gia chi ủy (đối với những chi bộ quân sự xã có 5 chi ủy viên).
Chi bộ quân sự xã, phường, thị trấn có 5 nhiệm vụ:
Thứ nhất: Lãnh đạo Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã thực hiện tốt chức năng tham mưu cấp ủy, chính quyền về nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương; xây dựng lực lượng dân quân vững mạnh, có trọng tâm, trọng điểm; phối hợp với lực lượng công an và lực lượng liên quan khác ở địa phương bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ đột xuất do cấp ủy, chính quyền giao.
Thứ hai: Lãnh đạo công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao ý thức quốc phòng toàn dân trong Ban Chỉ huy Quân sự cấp xã và đơn vị dân quân; kịp thời phổ biến, quán triệt cho cán bộ, đảng viên trong chi bộ nắm vững và chấp hành đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ quốc phòng, quân sự ở địa phương; nâng cao ý thức cách mạng, chủ động đấu tranh làm thất bại âm mưu và hoạt động “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, phản động; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đảng viên, quần chúng để giải quyết và báo cáo cơ quan có thẩm quyền cấp trên.
Thứ ba: Xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh; nâng cao năng lực, sức chiến đấu của chi ủy, chi bộ và đội ngũ cán bộ, đảng viên; thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình; nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đảm bảo tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu của chi ủy, chi bộ, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ trong tình hình mới. Giáo dục, rèn luyện đội ngũ đảng viên nâng cao tính tiền phong, gương mẫu thực hiện tốt nhiệm vụ được giao; chi ủy, chi bộ xây dựng kế hoạch quản lý đảng viên, phân công nhiệm vụ và tạo điều kiện cho đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Thứ tư: Thực hiện tốt công tác tạo nguồn phát triển đảng viên, bảo vệ chính trị nội bộ. Thực hiện chế độ kiểm tra, giám sát đảng viên trong chi bộ chấp hành Điều lệ, các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Thứ năm: Lãnh đạo xây dựng đoàn thanh niên trong đơn vị dân quân (nếu có) vững mạnh.
Chi bộ quân sự là chi bộ trực thuộc và chịu sự lãnh đạo trực tiếp của đảng ủy cơ sở cấp xã. Đối với chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở cấp xã là mối quan hệ phối hợp công tác. Đối với Ban chỉ huy quân sự cấp xã là mối quan hệ lãnh đạo và phục tùng. Đối với các ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội cấp xã, cấp ủy và chi bộ lãnh đạo ban chỉ huy quân sự chủ trì, phối hợp công tác. Đối với đảng ủy quân sự cấp huyện, chi bộ quân sự cấp xã chịu sự hướng dẫn, chỉ đạo về nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương.
Thẩm quyền thành lập chi bộ quân sự, do đảng ủy các xã, phường, thị trấn xem xét, quyết định. Thời gian hoàn thành việc thành lập chi bộ quân sự ở tất cả các xã, phường, thị trấn trong tháng 12 năm 2023, thực hiện sau khi đã hoàn thành việc kiểm điểm, đánh giá, xếp loại tổ chức đảng, đảng viên ở chi bộ năm 2023.
