(Baonghean) Đồng chí Lê Hồng Phong (1902 – 1942) là học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà lãnh đạo kiệt xuất của Đảng. Ông sinh trưởng trong một dòng họ danh tiếng của xứ Nghệ - dòng họ Lê Huy ở xã Hưng Thông, huyện Hưng Nguyên.
Cụ Lê Văn Lương, 92 tuổi ở xã Hưng Thông cho biết: Cụ Lê Huy Quán, phụ thân của Lê Hồng Phong là con người anh, còn cha cụ Lương là con người em. Trong họ tộc, theo thứ bậc, cụ Lương gọi Lê Hồng Phong bằng bác. Đến nay, cụ vẫn nhớ bóng dáng của Lê Hồng Phong trong những ngày bị thực dân Pháp đưa về quê an trí, đó là những năm 1938, 1939. Những ngày đó, bác Doãn (tên gọi ở quê của Tổng Bí thư Lê Hồng Phong) thường lui tới hỏi han đời sống của bà con họ tộc, làng xóm với thái độ thân tình, cởi mở. Đặc biệt, trong những dịp họ Lê Huy tổ chức tế lễ, bác Doãn thường tranh thủ nói chuyện làm ăn, chuyện thế sự, và nhất là chuyện dòng họ Lê của mình cho con cháu nghe.
Nhà Lưu niệm Lê Hồng Phong - Hưng Thông (Hưng Nguyên). Ảnh: S.M
Họ Lê Huy là một dòng họ lớn có các chi họ hiện ở Hưng Xuân (Hưng Nguyên), Nam Trung (Nam Đàn) và ở Thanh Chương. Riêng ở Hưng Thông (Hưng Nguyên), họ Lê Huy là một dòng họ có truyền thống học hành, hiếu nghĩa. Cùng với Lê Hồng Phong, họ Lê Huy còn có một nhà cách mạng nổi tiếng khác là Lê Thiết Hùng. Ông Lê Thiết Hùng (1908- 1986) tên thật là Lê Văn Nghiệm, năm 1924, ông cùng Lê Hồng Phong và một người cùng xã xuất dương sang Thái Lan tìm đường tham gia phong trào yêu nước và gặp Bác Hồ ở Quảng Châu (Trung Quốc). Ông được coi là vị tướng đầu tiên của quân đội ta và được phong hàm thiếu tướng vào tháng 9/1946 do Bộ trưởng Bộ Nội vụ cụ Huỳnh Thúc Kháng ký. Ông là một trong những cán bộ quân sự chủ yếu của Chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam dân chủ cộng hoà. Sau này ông được cử làm Tư lệnh đầu tiên của Binh chủng Pháo binh Việt Nam. Năm 1963, Lê Thiết Hùng chuyển sang làm công tác đối ngoại, là Phó trưởng Ban Đối ngoại Trung ương. Ông mất tại Hà Nội năm 1986.
Noi các bậc cách mạng tiền bối trong dòng họ, trong khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám cũng như trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, họ Lê Huy có hàng trăm con em tham gia bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hoả tuyến phục vụ các chiến trường. Trong đó, có những người là liệt sỹ, thương binh, có người là sĩ quan cao cấp trong quân đội và chuyên viên, cán bộ các cấp, các ngành.
Theo ông Lê Văn Ngụ, gọi Lê Hồng Phong bằng bác đang đảm nhận việc trông coi Khu lưu niệm Lê Hồng Phong thì nội tộc Lê Huy của ông hiện có 12 hộ với khoảng gần 150 con cháu. Hầu hết các hộ hiện đều có việc làm và kinh tế ổn định. Cùng với phát triển kinh tế, nâng cao đời sống mọi mặt, họ tộc luôn động viên các gia đình giáo dục con cháu noi gương Lê Hồng Phong, luôn rèn luyện đạo đức, nếp sống lành mạnh, chăm chỉ học tập, tích cực tham gia hoạt động công tác xã hội. Nhờ đó, những năm gần đây, hầu hết con em trong nội tộc đều học hết bậc phổ thông; trong đó có gần 20 em đang theo học các trường đại học, cao đẳng.
