Mối nguy thực sự
Mối đe dọa về một cuộc chiến tranh công khai nổ ra giữa "những đối thủ truyền kiếp" ở Trung Đông và kéo theo sự tham gia của Mỹ đã khiến khu vực này rơi vào tình thế thấp thỏm. Trong bối cảnh đó, những lời kêu gọi kiềm chế được đưa ra từ các cường quốc toàn cầu và các quốc gia trong thế giới Arập.
Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres phát biểu trước Hội đồng Bảo an trong cuộc họp hôm 14/4: "Trung Đông đang bên bờ vực thẳm. Người dân trong khu vực đang phải đối mặt với mối nguy thực sự của một cuộc xung đột toàn diện tàn khốc. Giờ là lúc phải tháo ngòi căng thẳng và giảm leo thang".
Phó Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Robert Wood kêu gọi Hội đồng Bảo an lên án một cách dứt khoát cuộc tấn công của Iran.
Ông nói: “Hãy để tôi nói rõ: Nếu Iran hoặc các lực lượng ủy nhiệm của họ hành động chống lại Mỹ hoặc có thêm hành động chống lại Israel, thì Iran sẽ phải chịu trách nhiệm”.
Tuy nhiên, một quan chức Nhà Trắng cho biết, ông Biden đã nói với ông Netanyahu rằng, Mỹ sẽ không tham gia vào bất kỳ cuộc phản công nào của Israel nhằm vào Iran để trả đũa vụ tấn công.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin cũng đã trao đổi với những người đồng cấp của Saudi Arabia, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập và Jordan, nhấn mạnh sự cần thiết phải tránh leo thang, tầm quan trọng của phản ứng ngoại giao phối hợp và nhấn mạnh Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ quốc phòng của Israel.
Ít thiệt hại nghiêm trọng
Theo Reuters, Iran đã phát động cuộc tấn công sau vụ không kích nghi là do Israel tiến hành, nhằm vào khu đại sứ quán của Iran ở Syria vào ngày 1/4, khiến các chỉ huy hàng đầu của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran thiệt mạng. Cuộc tấn công của Iran cũng diễn ra sau nhiều tháng giao tranh giữa Israel và các đồng minh khu vực của Iran, khơi mào từ cuộc chiến ở Gaza.
Tuy nhiên, cuộc tấn công sử dụng hơn 300 tên lửa và máy bay không người lái chỉ gây thiệt hại khiêm tốn ở Israel. Hầu hết số tên lửa và máy bay không người lái trên đều bị hệ thống phòng thủ Iron Dome – Vòm Sắt của Israel bắn hạ và với sự trợ giúp của Mỹ, Anh, Pháp và Jordan.
Thương tích nghiêm trọng duy nhất được ghi nhận ở Israel là 1 cậu bé 7 tuổi bị thương do mảnh đạn.
Cũng hầu như không có thiệt hại nghiêm trọng về tài sản được ghi nhận. Nhà chức trách cho biết, một căn cứ của Không quân Israel bị tấn công nhưng vẫn tiếp tục hoạt động bình thường.
Giá cổ phiếu trên thị trường châu Á giảm, còn giá vàng tăng vào ngày 15/4 do ảnh hưởng bởi tâm lý ngại rủi ro, trong khi giá dầu giảm.
Warren Patterson, người đứng đầu bộ phận chiến lược hàng hóa tại ING cho biết: “Người ta phải tính toán cái giá của việc phát động một cuộc tấn công từ những ngày trước đó. Ngoài ra, thiệt hại hạn chế và thực tế không có thiệt hại về người có nghĩa có thể phản ứng của Israel sẽ thận trọng hơn. Nhưng rõ ràng, vẫn còn nhiều điều bất định và tất cả phụ thuộc vào cách phản ứng hiện nay của Israel”.
Các quan chức Israel cho biết, nội các chiến tranh gồm 5 thành viên của ông Netanyahu ủng hộ việc trả đũa trong cuộc họp vào hôm 14/4, mặc dù đội ngũ này vẫn bất đồng về thời gian và quy mô của bất kỳ phản ứng nào như vậy.
Hai bộ trưởng cấp cao của Israel phát tín hiệu rằng, động thái trả đũa sẽ không xảy ra ngay và Israel sẽ không hành động đơn độc.
Bộ trưởng mang quan điểm trung dung Benny Gantz cho biết trước cuộc họp nội các chiến tranh: “Chúng tôi sẽ xây dựng một liên minh khu vực và xác định cái giá Iran phải trả theo cách thức và thời điểm phù hợp với chúng tôi”.
Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant cũng cho biết, Israel có cơ hội thành lập một liên minh chiến lược "chống lại mối đe dọa nghiêm trọng từ Iran".
Israel vẫn trong tình trạng cảnh giác cao độ nhưng chính quyền đã dỡ bỏ một số biện pháp khẩn cấp, trong đó có lệnh cấm đối với một số hoạt động ở trường học và giới hạn số người tham gia các cuộc tụ tập.
Tham mưu trưởng quân đội Iran, Thiếu tướng Mohammad Bagheri nói trên truyền hình: “Nếu Israel trả đũa Iran, sự đáp trả của chúng tôi sẽ lớn hơn nhiều so với hành động quân sự tối nay” và nói với Washington rằng, các căn cứ của họ cũng có thể bị tấn công nếu họ giúp Israel trả đũa.
Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian cho biết, Tehran đã thông báo trước với Mỹ rằng, cuộc tấn công vào Israel sẽ có tính hạn chế và mang mục đích tự vệ, đồng thời, các nước láng giềng trong khu vực đã được thông báo về kế hoạch tấn công của họ trước 72 giờ.
Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ, Jordan và Iraq hôm 14/4 cho biết, Iran đã đưa ra thông báo rộng rãi vài ngày trước cuộc tấn công, nhưng các quan chức Mỹ cho biết, Tehran đã không cảnh báo Washington và nhằm mục đích gây ra thiệt hại đáng kể.
Các nhà lãnh đạo của nhóm G7 đã lên án cuộc tấn công của Iran và cho biết, họ sẽ nỗ lực để ổn định tình hình, đồng thời cảnh báo trong một tuyên bố rằng, Tehran có nguy cơ "leo thang không thể kiểm soát trong khu vực".
Tranh cãi động cơ tấn công
Các nhà phân tích tranh luận liệu cuộc tấn công của Iran được điều chỉnh để gây ra sự tàn phá thực sự ở Israel hay để giữ thể diện ở quê nhà sau lời thề trả thù đồng thời tránh một cuộc chiến mới quy mô lớn.
Sima Shine, cựu quan chức cấp cao của Mossad làm việc tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv cho biết: “Tôi nghĩ người Iran đã cân nhắc thực tế rằng, Israel sở hữu hệ thống chống tên lửa đa tầng rất mạnh và có lẽ họ đã cân nhắc rằng, sẽ không có quá nhiều thương vong”.
Tại Gaza, cuộc tấn công của Iran đã nhận được những lời khen ngợi rằng, đó là sự đáp trả hiếm hoi cho cuộc tấn công của Israel khiến ít nhất 33.000 người thiệt mạng.
Majed Abu Hamza, người dân của thành phố Gaza cho biết: “Chúng tôi đã bị tàn sát hơn 6 tháng và không ai dám làm gì cả. Giờ đây, Iran, sau khi lãnh sự quán bị tấn công, đang đánh trả Israel và điều này mang lại niềm vui cho trái tim chúng tôi”.
Reuters cho biết, cuộc chiến ở Gaza, nơi Israel tấn công sau cuộc tấn công vào ngày 7/10của Hamas, lực lượng được Iran hậu thuẫn, đã lan sang các mặt trận với các lực lượng đồng minh với Iran ở Liban, Syria, Yemen và Iraq.
Ở Israel, mặc dù đã có cảnh báo về cuộc tấn công trực tiếp đầu tiên từ một quốc gia khác trong hơn 3 thập kỷ, nhưng tâm trạng trái ngược với sự tổn thương sau cuộc tấn công do Hamas dẫn đầu vào ngày 7/10.
Jeremy Smith, 60 tuổi nói: “Tôi nghĩ bây giờ chúng tôi đã được cấp giấy phép để đáp trả. Ý tôi là đó là một cuộc tấn công lớn từ Iran… Tôi tưởng tượng Israel sẽ đáp trả và có thể nhanh chóng kết thúc và trở lại cuộc sống bình thường”.
Ở Iran, truyền hình nhà nước chiếu cảnh những cuộc tụ tập nhỏ ở một số thành phố ăn mừng vụ tấn công, nhưng một số người Iran lo lắng về phản ứng của Israel.
Shima, một y tá đến từ Tehran cho biết: “Iran đã cho Netanyahu một cơ hội vàng để tấn công đất nước chúng tôi. Nhưng chúng tôi, những người dân Iran, sẽ phải gánh chịu ảnh hưởng của cuộc xung đột này”.
