Nhiều xã vùng cao thiếu nước sinh hoạt

Vượt hơn 20km đường rừng, trong cái nắng trên 410C, chúng tôi đến Đôn Phục - Con Cuông, trên đường đi gặp bà con Đôn Phục đi lấy nước sinh hoạt. Họ phải ra tận sông Lam để lấy được nước sạch về ăn uống. Đôn Phục là xã vùng cao đặc biệt khó khăn, toàn xã có 894 hộ với 3.989 khẩu, gần 100% bà con là người dân tộc Thái. Đôn Phục có 7 thôn bản thì đến nay có 6/7 thôn bản đang có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt.

Ông Vi Văn Đức, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: Hiện tại các bản Hợp Thành, Tổng Tờ, Tổng Tiến, Hồng Thắng, Hồng Điện, bản Xiềng bà con phải ra các suối đào giếng sát mép các suối có nước để ăn, uống. Cứ 2-3 nhà chung nhau đào một giếng sâu 3-4m sát miệng suối nhưng nhiều nơi vẫn không có nước. Ngay cả khe Phèn cả hàng chục năm nay không bao giờ khô cạn, vậy mà năm nay do nắng nóng kéo dài trời không mưa nên cũng bắt đầu khô cạn. 

Bà con xã Đôn Phục chia nhau từng gàu nước giếng.

Chúng tôi đến xóm 1 của bản Phục, tại 28 hộ của bản chỉ còn 4 giếng có nước, bà con phải chia nhau mỗi nhà 1-2 xô để phục vụ ăn uống. Đập Phai Lòong con đập cung cấp nước cho cánh đồng bản Phục, Bản Xiềng bây giờ cũng đã trơ đáy. Vụ hè thu đã sắp hết thời gian gieo cấy, nhưng hiện tại các cánh đồng khô nứt nẻ không có nước để gieo cấy. Các đồi vệ, ngay cả bãi bồi ven suối cũng không có nước để sản xuất. Nếu gieo hạt xuống cũng không thể nảy mầm mà bị khô cháy mất cả giống.

Người dân bản Phục (Đôn Phục, Con Cuông) lấy nước sinh hoạt ở Khe Phèn.

Rời bản Phục chúng tôi vào bản Tổng Tờ, Tổng Tiến nơi được coi là đỉnh hạn của Đôn Phục. Tại bản Tổng Tờ gặp Trưởng bản ông Vi Hồng Đưng, ông Đưng cho biết các giếng nước của bà con đã bị khô cạn, trước đây bà con mua ống dẫn nước lấy nước từ trên núi về để phục vụ sinh hoạt, nay khe trên núi khô cạn bà con phải xuống khe Phèn lấy nước về dùng. Nếu cứ kéo dài nắng nóng thế này, khe Phèn khô cạn không biết lấy đâu nước để ăn uống chứ đừng nói đến tắm giặt. Sang bản Tổng Tiến cũng không có gì khả quan hơn, hầu hết giếng nước của bà con đã cạn khô. Nguy cơ thiếu nước sinh hoạt đang đe dọa người dân nơi đây. Để tránh nắng nóng, người dân  Đôn Phục chỉ còn cách rủ nhau vượt gần 20 km ra sông Lam để tắm. 

Người dân xã Thọ Sơn (Anh Sơn) đi lấy nước tại các khe suối.

Trong những ngày qua, nắng hạn kéo dài khiến nhiều gia đình trên địa bàn xã Thọ Sơn, Cẩm Sơn, Đỉnh Sơn… huyện Anh Sơn thiếu nước sinh hoạt nghiêm trọng. Từ nhiều tuần nay, gia đình chị Vi Thị Hiền ở bản Khe Trằng Thượng  xã Thọ Sơn đã phải đi xách từng can nước ở các con khe để về dùng trong sinh hoạt hằng ngày. Chị Hiền cho biết: Mặc dù ở trong bản có dự án nước sạch nhưng từ lâu rồi đã không còn dùng được phần vì hư hỏng, phần vì  nguồn nước từ trên núi chảy xuống cũng đã khô cạn, người dân muốn dùng nước thì phải chở nhau ra khe suối mà lấy. Tuy nhiên nguồn nước từ các con khe giờ đây cũng ngày một cạn kiệt. 

Chị Vi Thị Hiền ở bản Khe Trằng Thượng (xã Thọ Sơn) lấy nước về cho gia đình sử dụng.

Cũng như gia đình chị Hiền, những ngày qua, nhiều hộ dân đã phải khốn đốn chống chọi với cái nắng như đổ lửa của mùa hè. Tình trạng thiếu nước sinh hoạt đã từng xảy ra từ nhiều năm qua tại xã Thọ Sơn, nhưng năm nay là căng thẳng nhất. Giếng cạn nước, suối cạn nước, nhiều gia đình đã tính đến phương án khoan, đào giếng mới sâu hơn để có nguồn nước sinh hoạt lâu dài.

Anh Vi Văn Thắng ở bản Khe Trằng Thượng, thở dài: “Thời điểm này các năm trước, nước sinh hoạt ở nhiều hộ vẫn còn khá dồi dào, nhưng năm nay, đầu mùa mà nước ở các giếng đã cạn đáy, cứ kéo dài tình trạng này thì cuộc sống người dân đối mặt với nhiều nguy cơ. Hạn hán kéo dài khiến mạch nước ngầm giảm sút. Hệ thống nước tự chảy cũng không còn đủ khả năng cung cấp cho người dân trên địa bàn xã Thọ Sơn.

Bà Dương Thị Huệ - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã cho biết: Hệ thống nước tự chảy được UBND huyện Anh Sơn đầu tư xây dựng từ năm 2002, theo thiết kế ban đầu, công trình nước sạch do địa phương quản lý cung cấp nước cho 500 hộ dân tại địa bàn, tuy nhiên, trên thực tế lượng nước chỉ cấp được cho 200 hộ dân bởi nguồn nước sạch cung cấp cho hệ thống được lấy từ khe, phụ thuộc vào mưa. Từ 2 năm nay hệ thống nước này đã bị bỏ hoang. Bà Huệ cũng cho biết thêm: Xã đang tìm các giải pháp để tìm kiếm nguồn nước cho dân. Tuy nhiên để xây dựng hoặc lắp đặt các hệ thống nước sạch thì địa phương vẫn đang còn phải khảo sát, tìm nguồn để đầu tư. Vậy nên trước mắt vẫn là vận động bà con tự tìm nguồn nước để phục vụ sinh hoạt.

Phùng Văn Mùi - Huyền Trang