(Baonghean) - Mùa mưa lũ đến, nhiều nhà dân, trường học... nơi phố núi huyện rẻo cao Kỳ Sơn nằm chênh vênh bên bờ sông Nậm Mộ, có nguy cơ đổ sập xuống bất cứ lúc nào. Tính mạng và tài sản của người dân luôn bị rình rập, bởi những trận lũ quét...
Chưa hết kinh hoàng
Người dân Thị trấn Mường Xén, huyện rẻo cao Kỳ Sơn, vẫn chưa quên nỗi kinh hoàng do cơn lũ quét lịch sử xẩy ra vào ngày 24 và 25/6/2011. Năm đó, đêm mưa lớn từ thượng nguồn, nước sông Nậm Mộ dâng nhanh cuồn cuộn đổ về làm ngập, cuốn trôi nhiều nhà dân, trường học, bưu điện ở thị trấn chìm ngập trong nước. Một số xã Hữu Kiệm, Hữu Lập nằm bên sông Nậm Mộ, lũ quét đến giữa vào ban ngày, vì quá nhanh nên không kịp trở tay, đành chung số phận. Anh Cao Xuân Thái, giáo viên Trường THPT Dân tộc nội trú Kỳ Sơn nhớ lại: “Vào sáng 25/6/2011, trời mưa không to. Đến gần 12 giờ, bất ngờ thấy nước dồn dập đổ về, cuồn cuộn chạy xiết. Hai vợ chồng vội vàng gửi con trên cao, chạy xuống chỉ kịp vơ lấy được mấy bộ quần áo, một ít chăn màn. Đến gần tối, nước dâng cao, nhà trôi hết, trắng tay không còn gì!”.
Trận lũ quét năm 2011 gây ngập lụt Thị trấn Mường Xén, làm hư hỏng cầu treo và trôi lở nhiều nhà dân. (ảnh: Minh Thư)
Nhà ở của người dân ở Thị trấn Mường Xén nằm chênh vênh bên sông Nậm Mộ.
Chị Nguyễn Thị Lan đã dựng lại được ngôi nhà tạm bị nước cuốn trôi trong trận lũ quét vừa qua, cũng nhớ lại: Hôm đó, mưa lớn, nước xối xả chảy về kèm theo đất đá, bùn lầy và cây cối... Chốc lát, dòng nước hung hãn đã cuốn toàn bộ ngôi nhà xuống sông. May mắn mọi người trong gia đình đều chạy thoát, không có ai bị trôi. Bà Nguyễn Thị Ngọc ở khối 1, Thị trấn Mường Xén, có nhà bị lũ quét đẩy trôi, kể: “Nhiều năm gia đình tui ở đây, chưa khi mô thấy cảnh nước lũ dâng nhanh như rứa. Cả nhà chỉ kịp ôm được mấy bộ quần áo chạy lên núi cao, quay về thì không thấy nền đất trống”.
Bí thư Huyện ủy Kỳ Sơn - Vi Hải Thành nhớ lại hôm đó, nước lũ từ thượng nguồn đổ ập về quá bất ngờ, nhiều người dân chỉ kịp chạy thoát thân lên núi cao. Nước rút, toàn thị trấn phủ một lớp đất bùn lầy dày đặc. Trận lũ quét làm hơn 800 ngôi nhà dân nằm dọc sông Nậm Mộ bị ngập và cuốn trôi, gần 10 trường học bị nước bùn bao phủ, nhiều cầu treo trên sông Nậm Mộ bị, cuốn trôi và hư hỏng. Ước tính thiệt hại hàng trăm tỷ đồng. Huyện Kỳ Sơn đã huy động máy móc và hàng trăm người từ các lực lượng công an, quân sự, dân quân giúp dân khắc phục mất gần một tuần mới giải phóng hết lớp bùn đất phủ dày trên Quốc lộ 7 đoạn đi qua thị trấn. Trong năm 2012, trên địa bàn huyện xảy ra 3 đợt lũ quét gây thiệt hại trên 35 tỷ đồng. Từ đầu mùa mưa lũ năm 2013 này, lũ quét đã làm 2 người chết và bị thương...
Hiểm nguy rình rập
Ông Nguyễn Văn Hậu ở khối 5, nhà đổ sập trong đợt lũ quét cách đây 2 năm, vừa xây xong nhà mới trên nền đất cũ, cho biết: "Nhà làm mới phải đổ cột, sàn bê tông kiên cố, tính tiền công, vật liệu tốn kém lắm! Tìm đất mới làm nhà tránh lũ, nhưng biết tìm mô ra nơi vùng đất dốc nhỏ hẹp ni. Đất ở đây cũng đã được cấp quyền sử dụng. Bí thì cũng đành liều vậy thôi”. Ông Trần Trung Sơn, ở khối 4, trước đây có diện tích đất hơn 150m2, nhưng qua mấy mùa mưa lũ và trận lũ quét đã xén mất hơn 30 m2, mép sông đã tận đến sát tường nhà, do không có đất di chuyển nên đành liều kè tạm để ở.
Ông Bùi Trầm, Chủ tịch UBND huyện Kỳ Sơn, cho biết thêm: Hàng năm, cứ vào mùa mưa lũ, nhiều nhà dân ở dọc hai bên bờ sông Nậm Mộ, đoạn chảy qua khu vực thị trấn và các bản ven sông thuộc xã Hữu Kiệm lại lo âu, thấp thỏm. Lo vậy, nhưng do độ dốc quá lớn, địa hình phức tạp không có mặt bằng ở cách xa sông, nên đành làm nhà gần mép sông. Đặc biệt, khu vực Thị trấn Mường Xén lại nhỏ hẹp, nằm dọc theo Quốc lộ 7, một bên giáp núi, một bên giáp sông Nậm Mộ. Phía giáp núi có độ dốc lớn, việc san ủi mở rộng mặt bằng cho dân cư không mấy dễ dàng; khu vực giáp sông Nậm Mộ rộng nhất ra đến mép sông chưa đầy 100 mét. Hiện ở khối 1, khối 4, khối 5 thị trấn và bản Khe Tỳ, vùng bệnh viện, thuộc xã
Hữu Kiệm có nhiều nhà nằm chênh vênh ngày bên mép sông. Nguy hại hơn cả, là khu vực gần mép sông cuối thị trấn, nhiều nhà nằm ngay trên nền đất kè tạm bợ. Phía tả ngạn, địa hình cũng rất dốc, chỉ đủ mở một con đường, mép ta luy dương cao ngất và một bên là vực thẳm. Thời gian qua, huyện đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, cảnh báo để giúp người dân giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra. Tuy vậy, sau khi khảo sát, kiểm tra hiện vẫn còn hơn 50 hộ dân thuộc vùng nguy hiểm ven dòng Nậm Mộ chưa di chuyển.
Phía tả ngạn sông Nậm Mộ, đoạn qua Thị trấn Mường Xén, thường hay bị sạt lở. (Ảnh: Phạm Ngân)
Huyện Kỳ Sơn cũng đã có phương án di dời tái định cư cho các hộ dân khỏi vùng nguy hiểm; lập dự án được tỉnh phê duyệt năm 2011, xây dựng kè chống sạt lở bờ sông Nậm Mộ chiều dài khoảng 4km, đoạn thị trấn và xã Hữu Kiệm. Nhưng đến nay, vẫn chưa có kinh phí để triển khai. Bên cạnh đó, huyện cũng đã lập dự án di chuyển 500 hộ dân nằm trong vùng nguy hiểm bên bờ sông Nậm Mộ, dù đã được phê duyệt, đến nay vẫn chưa có kinh phí thực hiện...
Mùa mưa lũ đã đến, hàng chục ngôi nhà chênh vênh bên bờ sông Nậm Mộ nơi phố núi huyện rẻo cao biên giới này có nguy cơ sụp đổ bất cứ lúc nào. Tính mạng và tài sản người dân luôn bị rình rập bởi những trận lũ quét. Chẳng lẽ, đây vẫn là chuyện "biết rồi, nói mãi"?!
