(Baonghean) - Rễ cây sanh chằng chịt bám vào mỏm đá hình đầu rồng nên được đặt tên là mỏm Hàm Rồng. Điều này khiến nó đứng vững trước dòng chảy thời gian, đối mặt với bao mùa gió bão. Và người dân vùng Hoa Quân (nay là xã Thanh Hương- Thanh Chương) luôn tự hào vì quê hương có cây sanh hàng trăm năm tuổi ấy.
 |
| Tán cây sanh cổ thụ ôm trọn đền Hàm Rồng. |
Theo bản sơ thảo “Lịch sử Đảng bộ xã Thanh Hương”, vùng đất này xưa kia có nhiều di tích lịch sử. Trải qua các cuộc chiến tranh, hệ thống đình, đền, chùa đều bị xuống cấp và hư hỏng, đến nay gần như không lưu giữ được là bao. May chăng, còn cây sanh đầu làng là một “chứng nhân xanh” và ngôi đền nhỏ thờ Cao Sơn, Cao Các - những vị thần đã che chở cho cuộc sống xóm làng, giữ cho sự bình yên nơi dải đất biên cương này.
Rễ cây sanh chằng chịt bám vào mỏm đá Hàm Rồng. Vì lẽ đó ngôi đền cũng được gọi là đền Hàm Rồng. Thân cây sanh to, tán phủ rộng cả một vùng và ôm trọn ngôi đền Hàm Rồng.
 |
| Cây sanh cổ thụ là niềm tự hào của người dân Thanh Hương. |
Trong cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh và Tổng khởi nghĩa giành chính quyền năm 1945, Thanh Hương là một trong những xã đi đầu. Và cây sanh cổ thụ cùng đền Hàm Rồng là một trong những địa điểm quần chúng cách mạng tập hợp lực lượng trước khi kéo ra huyện đường tham gia đấu tranh. Chính nơi đây, cờ búa liềm tung bay trong cao trào Xô viết và cờ Tổ quốc phấp phới trong ngày vui giành được độc lập.
Những bậc cao niên ở xã Thanh Hương vẫn còn nhớ trong cuộc kháng chiến chống Pháp, mỏm đá Hàm Rồng - nơi có cây sanh cổ thụ và ngôi đền thiêng được chọn làm địa điểm sản xuất vũ khí. Đó chính là Xưởng hóa chất Tôn Thất Cung của Sở Quân giới Liên khu 3 - 4 với nhiệm vụ chủ yếu là sản xuất thuốc nổ để nhồi đạn súng trường và lựu đạn. Khoảng từ 1947-1948, tại xưởng xảy ra 2 vụ nổ khiến 8 người hy sinh, hiện nay đã được nhà nước công nhận liệt sỹ. Sự việc này được ông Nguyễn Văn Đệ (quê xã Thanh Lĩnh), người từng tham gia sản xuất tại xưởng, sau này làm Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh xác nhận: “Là người trong cuộc, chứng kiến sự hy sinh anh dũng của anh em đồng đội, tôi đề nghị xã nên dựng bia tưởng niệm ghi rõ tên tuổi của 8 liệt sỹ để ghi công và đề xuất các cấp xác nhận địa danh lịch sử".
Tường Anh
